Ο Δεκέμβρης είναι ο αγαπημένος μου μήνας γιατί μεταξύ των άλλων, μ’ αρέσει να κάνω απολογισμούς και προγραμματισμούς, κατά το ποιητικότερον  να διαχειρίζομαι τις μνήμες της χρονιάς και να αποτολμώ τα όνειρα της επόμενης. Γιατί ο Δεκέμβρης είναι ο μήνας που μας προτρέπει να κοιτάμε πίσω και ταυτόχρονα  μπροστά. Και φυσικά –λόγω εορταστικού κλίματος- να έχουμε για αυτά, αλλά και για τη ζωή γενικότερα, μια ματιά πιο αγαπησιάρικη και γενναιόδωρη.

Τον αγαπημένο μου μήνα, στην αγαπημένη μου γωνιά σε πλήρη ανακατωσούρα στρώνομαι και γράφω. Για τις στιγμές ορόσημα της χρονιάς που πέρασε και έχουν αφήσει εκκρεμότητες για το μέλλον, αλλά και για τις σκέψεις μου για το 2018. Και τις  μοιράζομαι μαζί σας, γιατί ούτως ή αλλιώς  ήσασταν εν μέρει ή ολοσχερώς ενήμεροι καθ’ όλη τη διάρκεια της χρονιάς !

Ο απολογισμός του 2017   

Η χρονιά ξεκίνησε με  την εκδήλωση για τα πρώτα γενέθλια του Greek Gastronomy Guide (www.greekgastronomyguide.gr)  τη Δευτέρα στις 13 Φεβρουαρίου στην Αθηναϊδα. Τόσο οι  ομιλητές όπως η Μερόπη Παπαδοπούλου, διευθύντρια του Οινοχόου της Καθημερινής, ένα άτομο που τιμά την ελληνική Οινογαστρονομία, ο Γιώργος Σκούρας, πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικού Οίνου με μεγάλη εμπειρία στον αναπτυσσόμενο τομέα του Οινοτουρισμού, Αλέξανδρος Αγγελόπουλος, διευθύνων σύμβουλος του ομίλου Aldemar Resort, ο Γιάννης Μαντάλας, διευθύνων σύμβουλος της Mediterra-Mastihashop κι ο Αρίστος Δοξιάδης που με την ρηξικέλευθη σκέψη του εμπλουτίζει τον προβληματισμό της χώρας για μια άλλου τύπου ανάπτυξη και πολιτισμό, όσο και οι φίλοι που μας τίμησαν στην παρουσίαση-γιορτή, μας έδωσαν μεγάλη χαρά και πολύ κουράγιο για την συνέχεια.

Και φυσικά ξεκαθαρίσαμε τους στόχους της ιστοσελίδας μας:  “O Οδηγός της Ελληνικής Γαστρονομίας έχει σκοπό να αναδείξει τις αξίες και τα αγαθά του γαστρονομικού μας πολιτισμού. Τόποι και τοπία, ιστορία και παράδοση, δρώμενα και τελετουργίες, προϊόντα και άνθρωποι, αγορές και επιχειρηματικότητα, γεύσεις, συνταγές και τοπικές κουζίνες, καφενεία και ταβέρνες ξετυλίγονται μέσα από αυτή την ιστοσελίδα μας με τέτοιο τρόπο, ώστε να δημιουργούν ένα ψηφιδωτό που αλλάζει το νόημα της γαστρονομίας και από μια απλή γαστριμαργική εμπειρία καθίσταται μια ενότητα ζωής.

Γιατί πίσω από όλες τις πτυχές του γαστρονομικού μας πολιτισμού κρύβονται τα δαιμόνια της χώρας μας και η ψυχή κάθε τόπου. Κι αυτά είναι που το GGG επιδιώκει να ανακαλύψει και να προβάλλει. Η ανάδειξη της Ελλάδας μέσα από την ματιά της γαστρονομίας!»

Ένα όνειρο χρόνων ήταν η επίσκεψη στο Σαν Σεμπαστιάν  τον Μάρτιο, όπου καλεσμένος από έναν Γερμανό φίλο που βρήκε στην πόλη αυτή τον παράδεισο της ζωής του, εκτός των σημαντικών εμπειριών που μου χάρισε, με έκανε να κατανοήσω πως μια μικρή πόλη έγινε ο πρωταθλητής της παγκόσμιας γαστρονομίας. Για το πως η Βασίλισσα Ισπανίας Ισαβέλα ΙΙ και αριστοκρατία της Μαδρίτης έφερε εδώ τους μαγείρους της και ώθησε τη γαστρονομία της πόλης. Μεγάλοι σεφ συγχρωτίστηκαν με τις ντόπιες μαγείρισσες-βοηθούς τους, γνώρισαν τα ντόπια υλικά και αυτές πάλι πήραν ιδέες και τις εφάρμοσαν στις κουζίνες των σπιτιών τους και έτσι έγινε η όσμωση των δύο γαστρονομικών κόσμων.

Η υπεροχή της βασκικής κουζίνας, στο Σαν Σεμπαστιάν έγκειται στα 17 αστέρια Michelin ( 3 τρίστερα, 2 δίστερα, 4 μονάστερα και υποψήφια άλλα 15) που έχει η πόλη, στα εκατοντάδες tapas bar που την καθιστούν πρωταθλήτρια στον κόσμο – αναλογούν τα περισσότερα αστέρια Michelin και Tapas bar (στα βασκικά λέγονται Tximista bar) ανά κάτοικο – στους διάσημους σεφ που ανανεώνουν την ισπανική παράδοση, τις σχολές γαστρονομίας, το δεύτερο στο πανεπιστήμιο Γαστρονομίας που υπάρχει στον κόσμο, Basque Culinary Centre, στις εκατό λέσχες γαστρονομίας,  αλλά  κυρίως στο γεγονός ότι η γαστρονομία, είναι επίκεντρο της ζωής της πόλης.

Τον Απρίλιο του 2017, για μια άλλη φορά συνεχίστηκε το θαύμα των Tinos food paths. Γεμάτοι προσμονή και περιέργεια καταφθάσαμε και φέτος στο νησί για να παρακολουθήσουμε τις εκδηλώσεις και τα δρώμενα της θαυμαστής αυτής ομάδας επαγγελματιών της Τήνου που εξέπληξαν τα περασμένα χρόνια το γαστρονομικό -και όχι μόνον- κόσμο της χώρας μας. Και φέτος καταμαγευτήκαμε και εντυπωσιαστήκαμε από τον πλούτο και την ευρηματικότητα των δράσεων. Κάποια στιγμή αναρωτήθηκα ποιά δύναμη δημιούργησε  όλα αυτά. Ποιά δύναμη ένωσε τα “παιδιά” των Tinos Food Paths και να συνεχίζουν να συνεργάζονται, να δημιουργούν και να μας ανοίγουν τα μάτια;  Τι ήταν αυτό που δημιούργησε όλη αυτήν κινητοποίηση, τη συμμετοχή, την εμπλοκή, την απελευθέρωση της φαντασίας, και κυρίως τη διάχυση ενός πνεύματος που αιχμαλωτίζει και συνεπαίρνει ακόμα και τους ψυχρούς παρατηρητές των εκδηλώσεων; Όσο και να επιχείρησα να ερμηνεύσω το θαύμα –κι  ενώ γνωρίζω καλά ότι  η ορθολογική σκέψη  σκοτώνει το θαύμα- δεν τα καταφέρα. Παρέμεινα ανήμπορος! Έμεινα απλώς στη διαπίστωση ότι τα Tinos Food paths  είναι το φωτεινό παράδειγμα της επανάστασης των συλλογικότητων! Και εμείς ταπεινοί μαθητές έκθαμβοι υποκλινόμαστε και μαθητεύουμε!

Kαλεσμένοι στην Μήλο τον Μάη από το  Delicious Milos-A trip to taste γνωρίσαμε τις γεύσεις και τα προϊόντα του νησιού. “Από τον Χάλακα στην Φυλακωπή, ένα τσικάλι δρόμος”. Ένα πλούσιο τετραήμερο πρόγραμμα, με επισκέψεις σε τυροκομεία, οινοποιεία, καφενεία, εστιατόρια, ταβερνάκια,  την παρουσίαση της Μηλέικης γαστρονομίας, του Ελληνικού Πρωινού της Μήλου, αλλά φτιάξιμο μαγιάτικων στεφανιών στην Φυλακωπή. Οι εντυπώσεις ενθουσιαστικές. Πολλή φροντίδα, αγάπη και μεράκι. Και βέβαια η ομορφιά του νησιού και των νέων ανθρώπων του, που μετά την Σαντορίνη, την  Τήνο, την Σύρο, την Σίφνο κτίζουν κι αυτοί, δειλά-δειλά την γαστρονομική τους κοινότητα.

Ο Δημήτρης Σφυρής αρχιτέκτων-μηχανικός και Δήμαρχος της Ερμιονίδας, προσκάλεσε τους επαγγελματίες της γαστρονομίας της περιοχής (εστιάτορες-αγρότες-παραγωγούς), εκπροσώπους της τοπικής κοινωνίας και δημοσιογράφους για να τους παρουσιάσει τα βήματα για την ανάδειξη της Ερμιονίδας σε Γαστρονομικό προορισμό. Σε μια όμορφη συγκέντρωση παρουσιάστηκε η καταγραφή του Χαρτοφυλακίου της Ερμιονίδας  (όπου συμπεριλαμβάνονται οι γαστρονομικές αξίες της περιοχής) με  τα 23 πρώτα καταγεγραμμένα θέματα, η μετάφρασή του σε ηλεκτρονική πληροφορία στην ιστοσελίδα greekgastronomyguide.gr, και η ιδιαίτερα πετυχημένη προβολή του  ως ενότητα στις μηχανές ανεύρεσης στο διαδίκτυο! Μια νεα υποψήφια γαστρονομική κοινότητα είναι στα σκαριά και ένας δυνάμει γαστρονομικός προορισμός έκανε τα πρώτα του βήματα!

 

Mια μεγάλη κοσμοσυρροή υποδέχτηκε την Ελληνική γαστρονομία στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στην εκδήλωση του Ευρωβουλευτή Στέλιου Κούλογλου: «Η Ελλάδα στο πιάτο!» Είχε προηγηθεί το πρωί η Συνέντευξη Τύπου όπου οι διοργανωτές: ο Ευρωβουλευτής Στέλιος Κούλογλου, η διευθύντρια του γραφείου ΕΟΤ Benelux Ελένη Σκαρβέλη και o σεφ Μάνος Μακρυγιαννάκης ιδιοκτήτης του εστιατορίου Philema, μαζί με τον  Αντιπρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ευρωβουλευτή του ΣΥΡΙΖΑ Δημήτρη Παπαδημούλη μίλησαν για την σκοπιμότητα της συγκεκριμένης εκδήλωσης. Και το κλείσιμο της ομιλίας μου: “ Η γαστρονομία ενώνει. Τοπία, καλλιέργειες, προϊόντα, παραγωγοί, μεταποιητές, σεφ, τοπικές κουζίνες, τουρισμός μπορούν όλοι μαζί να αποτελέσουν τους κρίκους μιας αλυσίδας που μπορεί να φέρει ανάπτυξη σε κάθε περιοχή της χώρας. Το σημερινό μας παράδειγμα, όπου η εθελοντική δουλειά, οι επιχειρηματίες χορηγοί, η υποστήριξη από τις κρατικές υπηρεσίες, οι πολιτικές πρωτοβουλίες, ο καθένας με τις δυνάμεις του και τις δυνατότήτες του, αλλά σ’ ένα πνεύμα συνεργασίας, ιδιωτικός και δημόσιος τομέας, με μοναδικό κριτήριο τις αξίες της ποιότητας και της εντοπιότητας μπορούν να φέρουν τα ποθητά αποτελέσματα στην Ελλάδα της κρίσης και να απογειώσουν την Ελλάδα της Δημιουργίας”.

Η θεματική του γαστρονομικού φεστιβάλ Μελιτζάzz 2017, που πραγματοποιήθηκε στο Λεωνίδιο Αρκαδίας από 5 έως 9 Ιουλίου, ήταν αυτή τη χρονιά οι εικαστικές τέχνες και η συνομιλία τους με τον κινηματογράφ. Επίκεντρο του φεστιβάλ ήταν η πανελλήνια πρεμιέρα της πολυσυζητημένης ταινίας «Loving Vincent» και γιαυτό  το Μελιτζάzz 2017  ονομάστηκε «Loving Μελιτζάzz 2017», ενώ όλες οι παράλληλες εκδηλώσεις είχαν άξονα την ταινία. Γιατί ένιωθες σ’ όλη τη διάρκεια του έργου ότι κολυμπούσες μέσα στα έργα του Βαν Γκογκ, δευτερόλεπτο προς δευτερόλεπτο, και ότι τα διάσημα πορτραίτα μετατράπηκαν σε κινηματογραφικούς χαρακτήρες  και τα περίφημα τοπία ζωντάνευαν μπροστά σου και σε παρέσερναν στην παραζάλη των χρωμάτων του τραγικού ζωγράφου. Η γαστρονομία και οι τέχνες πάνε χέρι-χέρι και αυτό το παρατηρήσαμε σε πολλές γαστρονομικές εκδηλώσεις της χρονιάς που μας πέρασε.

Τα Οινοξένεια – τοπία και γεύσεις της Αιγιάλειας είναι μια σειρά εκδηλώσεων που γίνονται στα τέλη του Αυγούστου στην Αιγιάλεια και κατόρθωσαν μέσα σε πέντε χρόνια, να εξελιχθούν  να αντρωθούν και να γίνουν μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και πλήρεις γαστρονομικές δράσεις της χώρας. Οι  φετινές εκδηλώσεις ήταν πολλές και ποιοτικές, με διασπορά γεγονότων σε πολλές τοποθεσίες επί 2 εβδομάδες και κατόρθωσαν να καλύψουν πολλούς και διαφορετικούς τομείς δράσεων (γαστρονομικές βραδιές, θεατρικά δρώμενα, ομιλίες, εικαστικά, επισκέψεις σε οινοποιεία κλπ). Κύριο χαρακτηριστικό από διαχειριστικής πλευράς, ήταν ότι στις εκδηλώσεις ενεπλάκησαν, από επιτελικής πλευράς κυρίως ο Δήμος (ΔΗΚΕΠΑ), όσο και ιδιώτες, επαγγελματίες και εθελοντές,  με πρωτεργάτες το δίκτυο των οινοποιών της Αιγιάλειας, τους εκπροσώπους των κέντρων εστίασης, τους ερασιτεχνικούς θιάσους της πόλης κλπ. Μια σπάνια δημιουργική συνεργασία της Πολιτείας με την κοινωνία των πολιτών.   Μια εξαιρετική μαγιά για την συγκρότηση μιας γαστρονομικής κοινότητας.

Στο Καφε-Παντοπωλείο “ο Μάκης” στην Αρκεσίνη, στην Κάτω Μεριά της Αμοργού, την Παρασκευή 22 Σεπρεμβρίου 2017 , στο πλαίσιο των εκδηλώσεων των Authentic Big Blue 2017 και της Amorgos Gastronomy Week 2017, έγινε μια εκδήλωση που αφορούσε τα καφενεία της Αμοργού, υλικό που αντλήσαμε από την έκδοση ‘Τα καφενεία της Ελλάδας”. Η επιλογή του καφενείου του Μάκη έγινε αφ’ ενός γιατί κ. Μάκης είναι ο μεγαλύτερος σε ηλικία Αμοργιανός καφετζής και θέλαμε να τον τιμήσουμε για την πενηντάχρονη προσφορά του, αφ’ ετέρου γιατί η Κάτω Μεριά είναι γενικά η πιο εγκαταλελειμένη και λιγότερο τουριστική περιοχή της Αμοργού και γι αυτό χρειάζεται την βοήθεια μας. Στο προσωπό του κυρ-Μάκη βέβαια τιμούσαμε και όλα τα καφενεία του Αιγαίου. Το κύριο χαρακτηριστικό της εκδήλωσης ήταν συγκίνηση! Γιατί πρώτη φορά το καφενεδάκι είχε τόσο κόσμο και σέρβιρε τόσους καφέδες και τόσα υποβρύχια και κατά δεύτερο λόγο γιατί πρώτη φορά εκδηλώθηκε ενδιαφέρον για το ταπεινό αυτό καφενεδάκι, που βαστά μισό περίπου αιώνα παρέα στην κοινότητα της Αρκεσίνης.

Το Ελληνικό Πρωινό Καλύμνου, το 41ο του προγράμματος, τον Οκτώβριο του 2017 επεφύλασσε μια μεγάλη έκπληξη και συνάμα μεγάλη συγκίνηση στο Ξενοδοχειακό Επιμελητήριο Ελλάδας. Γιατί η εκδήλωση παρουσίασης του τοπικού προτύπου της Καλύμνου, είχε μια προσέλευση χωρίς προηγούμενο, καθώς συγκέντρωσε όχι μόνο όσους ασχολούνται με την γαστρονομία, αλλά όλην την κοινωνία του ακριτικού νησιού κι όλες τις αρχές της πόλης. Ήταν και για μένα συγκινητικό γιατί αποτέλεσε το κλείσιμο μιας 8χρονης δράσης ως επικεφαλής του Ελληνικού πρωινού, όσο διήρκεσε και η θητεία μου στο ΔΣ του ΞΕΕ.

Την Πέμπτη, 16 Νοεμβρίου, είχα τη χαρά και την τιμή να παρουσιάσω, στο πλαίσιο του μαθήματος Αγροτικός Τουρισμός στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, τις σκέψεις μου για τις Γαστρονομικές Κοινότητες. Η ευγενική πρόσκληση προήλθε από την καθηγήτρια Όλγα Ιακωβίδου. Η Όλγα Ιακωβίδου έπειτα από τριάντα χρόνια στα έδρανα, νιώθει μεγάλη χαρά που πολλά κινούνται γύρω από τον αγροτουρισμό, αλλά και για τη στροφή των φοιτητών προς εναλλακτικές μορφές επαγγελματικής αποκατάστασης, είτε δημιουργώντας δικές τους αγροτουριστικές μονάδες είτε σχεδιάζοντας επιχειρηματικά προγράμματα για άλλους. Τη συζήτηση συνόψισε η καθηγήτρια Όλγα Ιακωβίδου: “Σε κάθε ειδική μορφή τουρισμού και κυρίως στον αγροτικό τουρισμό, η γαστρονομία μιας περιοχής  μπορεί να καθορίσει την εμπειρία των επισκεπτών της. Μια εμπειρία που θα ενσωματώνει τοπικές ιδιαιτερότητες. Θα συνοδεύεται από τοπικές γεύσεις, μυρωδιές, χρώματα, σχέσεις. Που θα θυμίζει την επίσκεψη στη συγκεκριμένη περιοχή. Γι’ αυτό και η διάλεξη του Γιώργου στους φοιτητές , με την έμφαση που έδωσε στις γαστρονομικές κοινότητες, ήταν ό,τι καλύτερο έχουμε ακούσει για τη γαστρονομία”.

Τα όνειρα του 2018

Τα όνειρα της περασμένης χρονιά είχα την τύχη και την χαρά να τα δω να υλοποιούνται. Η γαστρονομία, ο χώρος που δραστηροποιούμαι έχει πάρει φωτιά και το ενδιαφέρον για αυτήν μέρα με την μέρα μεγαλώνει. Όπως συχνά σχολιάζω,  γύρω από την γαστρονομία κινούνται πολλά, άλλα σε επίπεδο ματαιοδοξίας και μόδας και άλλα σε επίπεδο αυτογνωσίας και ουσίας. Υπουργεία, περιφέρειες, τοπική αυτοδιοίκηση, δήμοι, τοπικά επιμελητήρια προσπαθούν, το καθένα με τα μέτρα του αλλά και με την αντίληψη που έχει για το θέμα να συμβάλλουν σύμφωνα με τις δυνάμεις τους.

Η δική μου αντίληψη εδώ και καιρό παραμένει ακλόνητη. Η γαστρονομία κατ’ αρχήν είναι τόπος, είναι τοπικός πολιτισμός, είναι οι τοπικές διατροφικές συνήθειες. Είναι το ήθος και το μέτρο των ντόπιων ανθρώπων. Για αυτό πιστεύω ότι οι γαστρονομικές κοινότητες, δηλαδή η συσπείρωση των τοπικών κοινωνιών, των πολιτών, των επαγγελματιών αλλά και των θεσμών της τοπικής αυτοδιοίκησης και άλλων τοπικών φορέων γύρω από το γαστρονομικό τους δυναμικό, θα μπορέσει μέσω συνεργειών και αλληλοεπίδρασης, να δημιουργήσουν μικρούς αλλά δυναμικούς γαστρονομικούς προορισμούς που θα συνεισφέρουν στην συγκρότηση της πολιτιστικής ταυτότητας αλλά στην ανάπτυξη του τόπου τους. Αρκεί οι γαστρονομικές κοινότητες να είναι αυτόνομες και να εκφράζουν τις σκέψεις και τα οράματα των επαγγελματιών που στοιχίζονται γύρω από το τετράπτυχο: εντοπιότητα, ποιότητα, αυτοδέσμευση, συνεργατικότητα.   

Υ.Γ Για περισσότερα, λίγη υπομονή!