Καγιαμπής στο Ηράκλειο

Ο καφενές του Καγιαμπή είναι ένα από τα κλασικά στέκια της πόλης του Ηρακλείου. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του είναι οι εξαιρετικοί τοπικοί μεζέδες του και η ανθρωπογεωγραφία της πελατείας του. Σε απόσταση 10 λεπτών με τα πόδια από την πλατεία των Λιονταριών, στην οδό Μονοφατσίου, ένα δρομάκι σε μια ήσυχη γειτονιά, βρίσκεται το πιο cult στέκι της πόλης.

Ένας κόσμος ολάκερος χώρεσε στην μικρή αυτή σούδα που μετά βίας μπορεί να εξυπηρετήσει 20 νοματέους (που όταν όμως γίνονται αυθόρμητες συνάξεις μουσικών, ο κόσμος συνωστιζόμενος διπλασιάζεται, επιβεβαιώνοντας τη ρήση “όλοι οι καλοί χωρούν”!)

Στους τοίχους όπου δεν διακρίνεται ίχνος σοβάς -γιατί έχουν σκεπαστεί όλοι από φωτογραφίες – ξεχωρίζεις τα τρία επίπεδα αναφοράς. Στο βάθος πίσω από την κουζίνα, αφίσες καλλιτεχνικές, δώρα από αλλοδαπούς φίλους. Ο δεξιός τοίχος είναι η ιστορία των Κρητικών, κυρίως μελών του Κομμουνιστικού Κόμματος Ελλάδας (χωρίς να λείπει η φωτογραφία του Άρη Βελουχιώτη), φωτογραφίες από το αντάρτικο, Κρητικοί φυλακισμένοι στην Ακροναυπλία, κι από κοντά το Σύνθημα “Οι δούλοι πάνε με τους νικητές, οι ελεύθεροι με το δίκιο”. Ο αριστερός τοίχος φιλοξενεί τις καλλιτεχνικές προτιμήσεις του Δημήτρη Καγιαμπή, με φωτογραφίες από αγαπημένους του ποιητές, μουσικούς και ηθοποιούς της Κρήτης.

Όπως είναι φυσικό, η πελατεία του μαγαζιού ανήκει σε κάποιο από το πεδίο των τριών τοίχων και πολλές φορές και των τριών (όταν οι πελάτες είναι αλλοδαποί “σύντροφοι” καλλιτέχνες όπως οι Γερμανοί που του στείλαν – και το καμαρώνει – τέσσερις αφίσες του Berliner Ensemble με έργα του Μπρεχτ).

Στην κουζίνα κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του Τσε, η Ράνια Τσουκαλά, μια κρητικιά παλικαρού που σπουδάζει τρεις κόρες, δίνει ανυπολόγιστη χαρά στους θαμώνες του καφενέ. Τα μαγειρέματά της εξαίρετα, σαλάτες, χοχλιοί μπουμπουριστοί, κουκόφαβα, συκωτάκια, ομελέτες με αγκινάρες, κόκορας με σιουφιχτά μακαρόνια, θεϊκές πατάτες τηγανητές. Όλα από τα χεράκια της, μέχρι και η ρακή δικιά της είναι. “Κάθε μέρα ξεχωριστή από φαγάκια”, μας λέει. Εγώ πάντως μαγεύτηκα από τη ζεστασιά της, αλλά και από το μαγείρεμα του χόντρου της. Βάστηξα τη συνταγή. Μετά το τσιγάρισμα του κρεμμυδιού και το ρόδισμα της μελιτζάνας, του κολοκυθιού, του καρότου, ενίοτε και των μανιταριών, ρίχνουμε και το σπασμένο στάρι, λίγο λευκό κρασί και μια ιδέα κύμινο και τα μαγειρεύουμε.

Ο ίδιος ο Δημήτρης Καγιαμπής (Καγιαμπάκης συντμισμένο), ένας χείμαρρος πολιτικο-καλλιτεχνικών αφηγήσεων και γενναιόδωρων οινορακοκερασμάτων, σε εντυπωσιάζει από το πάθος του, την καλοσύνη του και φυσικά την επιμονή του να βαστά τον καφενέ κοντά μισόν αιώνα!

Ο καφενές του Καγιαμπή είναι το αρχέτυπο του ελληνικού καφενείου με φαγάκι, όπου οι μεζέδες και οι οινοποσίες δεν είναι παρά το καύσιμο για απογειωτικές συζητήσεις, ενώ η μουσική και το τραγούδι το διαβατήριο για να συλλάβεις την κρητική ψυχή στα ανώτερά της!

Και φυσικά υπάρχει φαγητό και για το σπίτι, για όσους ήρθαν για λίγο και ξεχάστηκαν και έτσι μπορούν να προμηθευτούν για τα παιδιά τους πλούσιες μερίδες φαγητού. Έτσι για να λύνονται και κάποια πρακτικά θέματα στη ζωή!