Πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής

Το λαμπρό πανηγύρι της Αγίας Παρασκευής στην Κάτω Μεριά της Αμοργού αποτελεί το μεγαλύτερο παραδοσιακό πανηγύρι των Κυκλάδων.

Κύριο χαρακτηριστικό του πανηγυριού είναι η εθελοντική προσφορά σε είδος και σε εργασία των κατοίκων της Κάτω Μεριάς.

Οι προσφορές σε ζώα Μ.Ο κάθε χρονιά ξεπερνούν τα 150 αιγοπρόβατα και τις 2 αγελάδες, Οι περισσότεροι από τους «υπηρέτες» – οι εθελοντές που εργάζονται στο πανηγύρι – είναι αγρότες και κτηνοτρόφοι που σφάζουν τα ζώα στο παρακείμενο των εγκαταστάσεων σφαγείο, παραπέμποντας σε αλλοτινές γιορτές όπου κυριαρχούσε η θυσία των ζώων.

Το ψωμί του πανηγυριού φτιάχνεται εξ ολοκλήρου στην Αμοργό. Οι γεωργοί από το νησί ή τα γύρω (Κουφονήσια) φέρνουν ως τάμα το δικό τους στάρι και κριθάρι, που αλέθεται στον μήλο του Γαβρά. Στο φούρνο τη γενική προσταγή εδώ και πολλά χρόνια έχει ο Λούκας Λουδάρος ενώ στο ζύμωμα υπεύθυνος είναι ο Γιώργος Ρούσσος. Ο φούρνος βρίσκεται μέσα στις εγκαταστάσεις της Αγίας Παρασκευής, είναι μεγαλειώδης και χωράει 56 καρβέλια των δυόμισι κιλών παράγοντας Μ.Ο 750 καρβέλια

Τα φαγητά βράζουν σε μεγάλα καζάνια και θέλουν διαρκώς ανακάτεμα, κάτι που αναλαμβάνουν συνήθως οι πιο χειροδύναμοι και επιτελούν αυτή την υπηρεσία κάτω από το άγρυπνο βλέμμα του αρχιμάγειρα Βαγγέλη Μενδρινού από το Καμάρι, ο οποίος έχει το γενικό πρόσταγμα για τα μαγειρεία.

Τα φαγητά που προσφέρονται στο πανηγύρι είναι το κλασικό αμοργιανό πατατάτο, το κοφτό και το ξυδάτο που σερβίρονται σε βαθιά κεραμικά πιάτα για να χωρέσουν οι ιδιαιτέρως γενναίες μερίδες.

Το πατατάτο μαγειρεύεται σε είκοσι περίπου καζάνια που το καθένα χωρά γύρω στα 400 κιλά τρόφιμα. Η συνταγή του σ’ αυτήν την ποσότητα είναι 165 κιλά κρέας αιγοπρόβειο, 200 κιλά πατάτα, 5 κιλά μπελτέ, 30 κιλά κρεμμύδι, 15 κεφαλές ψιλοκομμένου σκόρδου, μπαχάρια, κανέλα, πιπέρι, γαρύφαλλο.

Μετά το σερβίρισμα δεκάδες «υπηρέτες» διοχετεύουν το πατατάτο στους 1.000 καθήμενους. Η μεγάλη αυλή που στρώνονται τα τραπέζια, παίζουν τα όργανα και γίνεται ο χορός είναι ένα νέο έργο και έγινε για να μπορεί να εξυπηρετεί 1000 άτομα σε κάθε φουρνιά (συνήθως γίνονται 3-4 φουρνιές).

Η θέα των 20-30 καζανιών μ’ όλα τα μαγειρέματα είναι πολύ συγκινητική. Γιατί σ’ αυτόν ακριβώς τον χώρο, συμπυκνώνονται όλος ο κόπος της παρασκευής των τροφίμων (στάρια, κριθάρια, λάδια, ζώα, τυροκομικά, οπωρικά) κι όλος ο χρόνος των εκατοντάδων εθελοντών, που θεωρούν πιο τιμητικό να λέγονται υπηρέτες της χάρης της ή της πίστης τους από το πολυφορεμένο εθελοντές. Είναι σκέτη απόλαυση να τους βλέπεις να δουλεύουν με τόσο κέφι και γενναιοδωρία προκειμένου η κοινότητα του νησιού να σφυρηλατήσει την κοινωνική της συνοχή και την πίστη της στο μέλλον γύρω από ένα μεγάλο τραπέζι.

Οι χοροί ξεκινούν λίγο μετά τα μεσάνυχτα και διαρκούν μέχρι τα χαράματα, λίγο πριν το ξεκίνημα του όρθρου. Και χόρεψαν μέχρι τελικής πτώσεως εκατοντάδες νέοι και νέες.