Στο Μουσείο Μπενάκη στην οδό Πειραιώς, εκτίθεται από 20/09/2018 – 05/01/2019 η αναδρομική έκθεση του σπουδαίου Έλληνα ζωγράφου Γιάννη Μόραλη, στην οργάνωση της οποίας συμπράττουν για πρώτη φορά το Μουσείο Μπενάκη, η Εθνική Πινακοθήκη-Μουσείο Αλέξανδρου Σούτσου, το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης και η Γκαλερί Ζουμπουλάκη. Η έκθεση περιλαμβάνει αντιπροσωπευτικά έργα από όλες τις περιόδους του καλλιτέχνη, που αριθμούν συνολικά 400 εκθέματα.

Ο Γιάννης Μόραλης (1916-2009) υπήρξε μια από τις δημοφιλέστερες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες του ελληνικού 20ού αιώνα: πρωτοπόρος ζωγράφος, ταλαντούχος χαράκτης, προικισμένος σκηνογράφος και εξέχων ακαδημαϊκός δάσκαλος πάνω από μια τριακονταετία. Μέσα από ζωγραφικά έργα, σχέδια και χαρακτικά, γλυπτά και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, εξώφυλλα δίσκων και εικονογραφήσεις βιβλίων, η έκθεση επιχειρεί να χαρτογραφήσει την πορεία του Γιάννη Μόραλη ανά δημιουργική δεκαετία, αναδεικνύοντας άγνωστες πτυχές της ζωής και του έργου του.

Ο Γιάννης Μόραλης ευτύχησε να συναντηθεί με τον Γιάννη Τσαρούχη και μαζί του να αποτελέσουν τους δύο πιο δημοφιλείς ζωγράφους της εποχής του. Πριν το πόλεμο έγινε καθηγητής στην σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας. Στην αρχή τα έργα του είναι κλασικά, με αναφορές, στην αυστηρότητα σύνθεσης του Ούτσελο, στη λεπτότητα και δύναμη προσωγραφιών του Ραφαήλ και στη χάρη των μορφών του Μποτιτσέλλι.

Αυτοπροσωπία με τον συμμαθητή του στην Ελλάδα και στην υποτροφία του στην Ιταλία Νίκο Νικολάου, σ’ ένα από τα έργα της κλασικής περιόδου. Μετά τον πόλεμο ο Γιάννης Μόραλης σιγά-σιγά  εγκαταλείπει τον κλασικισμό του και περνάει σε μια αφαιρετικότητα, όχι με την έννοια της εξαφάνισης της μορφής, αλλά με απάλειψη των περιττών λεπτομεριών και την απλοποίηση της φιγούρας. Πρωταγωνιστές του τα γυναικεία σώματα.

Το περίγραμμα και το χρώμα έχουν τέτοια αρμονική συνεργασία που δεν υπάρχουν σε άλλον σύγχρονο Έλληνα ζωγράφο. Ο συνδυασμός χρώματος και σχεδίου αναιρεί με έναν τρόπο τις ιδιότητες και των δύο και αναπλάθει μια καινούργια εικόνα με μια εσωτερική δύναμη.

Σ΄ένα  εξαίσιο ντοκυμαντέρ, που προβάλλεται σε μια στενάχωρη δυστυχώς αίθουσα – ίσως το μοναδικό μειονέκτημα της κατά τ’ άλλα άρτιας έκθεσης -, αποκαλύπτεται η ζωή του μεγάλου δασκάλου, καθώς αφηγείται με χιούμορ, τους σταθμούς της ζωής του, σημαντικά αλλά και απλά καθημερινά ανθρώπινα περιστατικά που περιγράφουν τον χαρακτήρα του και τις απόψεις για την ζωγραφική και το έργο του.

Η δεκαετία του ’60 βρίσκει τον Γιάννη Μόραλη σε πολύ παραγωγική φάση. Δημιουργεί εξώφυλλα βιβλίων, συνεργαζόμενος με τον εκδοτικό οίκο Ίκαρος, όπου φιλοτεχνεί βιβλία του Οδυσσέα Ελύτη και του Γεωργίου Σεφέρη, σχεδιάζει εξώφυλλα δίσκων του Μίκη Θοδωράκη (Επιτάφιος) και κυρίως του Μάνου Χατζιδάκι (Έξη λαϊκές ζωγραφιές, Ρυθμολογία, Μεγάλος Ερωτικός, Σκληρός Απρίλης του 45, Τα πέριξ κλπ) ενώ σκηνογραφεί στο Ελληνικό Χορόδραμα της Ραλλούς Μάνου και στο Θέατρο Τέχνης του Κάρολου Κουν. Μνημειώδες έργο του την ίδια περίοδο είναι και η νοτιοδυτική όψη του Hilton των Αθηνών.

Οι δύο εικονιζόμενοι πίνακες της ιδίας περιόδου και του ιδίου θέματος απεικονίζουν κατά τον καλύτερο τρόπο, την αλλαγή της τεχνοτροπίας του.

Αυτά που «λείπουν» είναι τοπία, τα οποία ο Μόραλης δεν φαίνεται να συμπαθούσε. Το περίφημο «ελληνικό φως», μας λέει ο μαθητής του κ. Μακρής, έχει «αφομοιωθεί» από τον μεγάλο ζωγράφο.

«Ο Μόραλης δεν ασχολήθηκε με τις ιδιότητες του φωτός όπως έκαναν άλλοι ομότεχνοί του. Τα πρώτα του έργα είναι πιο σκούρα, έκανε πολλά πορτρέτα, δεν βγήκε έξω, έχει ελάχιστα τοπία. Το φως το περνάει μέσα από ένα προσωπικό στοιχείο της δουλειάς του. Δεν αισθάνθηκε την ανάγκη να έρθει αντιμέτωπος με το φως, όπως έκαναν άλλοι ομότεχνοί του. Το φως του Μόραλη δεν λάμπει, είναι εσωτερικό», υπογραμμίζει.

Στην τελευταία φάση της ζωής του ο Γιάννης Μόραλης περνάει στην απόλυτη αφαίρεση. Πρωταγωνιστής πάντα το γυναικείο κορμί, που πια είναι μια φόρμα κατάλευκη.

Μια έκθεση που σε γεμίζει από το εσωτερικό φως των έργων του καλλιτέχνη και που ταυτόχρονα, σού αποκαλύπτει σπουδαίες στιγμές της καλλιτεχνικής ζωής του 20ού αιώνα.