Οδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018

Οδοιπορικό στη Λήμνο - Greek Gastronomy Guide
Aug 07 2018

Οδοιπορικό στη Λήμνο – Lemnos Philema 2018

To οδοιπορικό στη Λήμνο το καλοκαίρι του 2018 προκλήθηκε από μία πρόσκληση για τις εκδηλώσεις του Φεστιβάλ Γαστρονομίας και Οίνου Lemnos Philema, που τελέσθηκαν  στο παλιό λιμάνι της Μύρινας της Λήμνου τις ημέρες, 27, 28 και 29 Ιουλίου 2018. Στην κεντρική εκδήλωση του Φεστιβάλ  είκοσι ντόπιοι παραγωγοί παρουσίασαν τα προϊόντα τους στον πολυχώρο “Αποθήκη”, ενώ πάνω από 600 επισκέπτες γεύτηκαν τα τοπικά προϊόντα, γνώρισαν και συνομίλησαν με τους ίδιους τους παραγωγούς του νησιού. Tην εκδήλωση τίμησε  η περιφερειάρχης Β.Αιγαίου κ. Χριστιάνα Καλογήρου, καθώς η περιφέρεια ήταν ένας από τους υποστηρικτές της εκδήλωσης.

Οδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Ήταν μια μοναδική εμπειρία τόσο για την τοπική κοινότητα όσο για τους επισκέπτες/φίλους της Λήμνου καθώς οι προσκαλεσμένοι chef Ανδρέας Λαγός και Αλέξανδρος Παπανδρέου μαγείρεψαν ζωντανά πιάτα που στηρίχθηκαν αποκλειστικά στην χρήση των ντόπιων  προϊόντων από τους συμμετέχοντες παραγωγούς. Εδώ ο κόσμος είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει γεύσεις με τα φλωμάρια, το μελίχλωρο, το κασκαβάλι, το μελίχλωρο, το καλαθάκι, τους καβουρμάδες και τόσα άλλα λημνιακά προϊόντα.

Οδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Εκτός της κυρίας εκδήλωσης το πρόγραμμα του Φεστιβάλ για τους καλεσμένους blogger και δημοσιογράφους περιελάμβανε επισκέψεις σε τοπικές μονάδες παραγωγής και σε ταβέρνες, για να γνωρίσουμε έτσι από πρώτο χέρι  τη γαστρονομία του νησιού. Ο γαστρονομικός ξεναγός μας ήταν ο Αλέξανδρος Αλεξάνδρου, δημιουργός του site και γραφείου γαστρονομικού τουρισμού «Taste Lemnos» – συνδιοργανωτής μαζί το Limnos experience του Lemnos Philema – καθώς και ιδιοκτήτης του εξαιρετικού café στον Μούδρο «Pezoula».

Οδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Αν και πολύ νέος, o Aλέξανδρος, πληθωρικός και αεικίνητος, με το πανέμορφο πουλμανάκι του μας γύρισε το νησί απ’ άκρη σ’ άκρη – δουλειά που κάνει άλλωστε με περίσσιο μεράκι και αγάπη, σε όλους τους επισκέπτες της Λήμνου που τον εμπιστεύονται. Την Λήμνο, την είχα ψαχουλέψει κάμποσο το 2015, όταν πριν 3 χρόνια με το ΞΕΕ είχαμε κάνει το Ελληνικό Πρωινό της Λήμνου στο Ξενοδοχείο Varos και είχα γνωρίσει αρκετά ενδιαφέροντα πράγματα, προϊόντα και παραγωγούς, όπου τότε, αλλά και φέτος, ο Κώστας Κατενίδης ήταν ο πιστός καθοδηγητής μου. Φέτος νομίζω ολοκλήρωσα την επίσκεψη και επιχειρώ να παρουσιάσω ένα εξαντλητικό οδοιπορικό στο νησί. Καλό σας ταξίδι.

Οδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

 

Οδοιπορικό στη Λήμνο – Ο τόπος

Το οδοιπορικό μας στο νησί του Ηφαίστου, την Λήμνο, την «Ανεμόεσσα», από τους ισχυρούς ανέμους που πνέουν στη περιοχή, την «Αμπελόεσσα», από τους εκτεταμένους αμπελώνες της, το νησί με την τόσο πλούσια Μυθολογία, Προϊστορία και Ιστορία, – όμοια που δεν έχει άλλο νησί του Αιγαίου – ξεκινάει από την πρωτεύουσα του νησιού την Μύρινα.

Oδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Στο λιμανάκι του Τούρκικου γιαλού, ξαποσταίνουν οι βαρκούλες και τα ψαροκάϊκα, κάτω από την ματιά του Ενετικού Κάστρου που υψώνεται περήφανο και εποπτεύει το πέλαγος.

Oδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Ο δρόμος της αγοράς της Μύρινας, ένας από τους ομορφότερους της Ελλάδας, σκεπασμένος κατά το πλείστον με βουκαμβίλιες και αναρριχητικά φυτά, με δεκάδες  καλόγουστα καταστήματα, ενώνει τους δυο κόλπους της μικρής χερσονήσου με το εντυπωσιακό κάστρο. Μιά βόλτα από τον Τούρκικο γιαλό (νότια) στον Ρωμαίικο γιαλό (βόρεια), διάρκειας μισής ώρας  είναι ότι πρέπει για πάρει κανείς μια μυρωδιά από το άρωμα μιάς πόλης που ζει σ’ άλλες εποχές.   

Ο Ρωμαίικος γιαλός έχει κηρυχθεί διατηρητέος και είναι η πιο αρχοντική περιοχή της Μύρινας. Πρωταγωνιστές πάνω στο κύμα, με θέα τον Βορριά -και τις καλές μέρες το Άγιον Όρος- και κάτω από τη σκιά του κάστρου, τα μεγαλοπρεπή και νεοκλασικού στυλ αρχοντόσπιτά της, φέρουν έντονο το αποικιοκρατικό στίγμα, μιας και έχουν χτιστεί, στα τέλη του 19ου αιώνα από πλούσιους Λημνιούς, που είχαν εγκατασταθεί και διαπρέψει στην Αίγυπτο.

Oδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Η Λήμνος έχει από τους μεγαλύτερους υδροβιότοπους των νησιών του Αιγαίου με κυριότερο την Αλυκή, που το χειμώνα γεμίζει με πουλιά (φλαμίνγκο, ερωδιούς κ.λπ.), ένα θέαμα ανεπανάληπτο και το καλοκαίρι γίνεται κάτασπρη από το αλάτι.

Στα βόρεια του νησιού κοντά στο χωριό Κατάλακκος και λίγο μακρύτερα από την παραλία Γομάτι, σ’ ένα μέρος με αρκετό υψόμετρο, που δε φαίνεται να δικαιολογεί την ύπαρξή τους, απλώνονται αμμοθίνες σε έκταση 70 στρεμμάτων περίπου. Ένα εξαιρετικά σπάνιο και αλλόκοσμο τοπίο με ελάχιστη βλάστηση (η Σαχάρα της Ευρώπης κατά τους Λημνιούς), που προσελκύει ολοένα και περισσότερους λάτρεις των αξιοπερίεργων της φύσης. Σ΄ένα μικρό περίπτερο θα δεις σε φωτογραφίες την χλωρίδα και την πανίδα της περιοχής.

Oδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Εκατοντάδες ερειπωμένα σπίτια μ’ αυτές τις καταπληκτικού χρώματος γκρι και ώχρας πέτρες. Εδώ το σπίτι είναι λαϊκό και οι πέτρες είναι ακανόνιστες και μόνο οι γωνιόλιθοι είναι πελεκημένοι, χωρίς αυτό να μειώνει την ομορφιά της κατασκευής.

Το Λαογραφικό Μουσείο του χωριού Πορτιανού είναι μουσειολογικά πολύ όμορφα στημένο, στο ισόγειο η ζωή και η ιστορία των κεχαγιάδων (μεγάλοι κτηνοτρόφοι), τα υφαντά, τα τρόφιμα ενώ στον πάνω όροφο η αναπαράσταση μιάς αρχοντικής κατοικιάς.

Oδοιπορικό στη Λήμνο - Lemnos Philema 2018 - Greek Gastronomy Guide

Τι να πρωτοθαυμάσεις απ’ αυτήν την ταπεινή λιθοκατασκευή, πάνω στην ακρογιαλιά. Τεράστιοι γωνιόλιθοι από μαύρο πωρόλιθο, μαρμάρινα θραύσματα από αρχαίο ναό, κόκκινες, γκρίζες και καφέ πελεκητές πέτρες, ένα μικρό αριστούργημα στα αζήτητα της αρχιτεκτονικής και ζωής.

Τι κι αν το παντοπωλείο είναι μικρό και τώρα πιά έχει τα έλαχιστα αναγκαία, το φάγαν τα super-market.  Στην είσοδο του υπάρχουν τα ίχνη της παλιάς δόξας του και για αυτά καμαρώνει.

 

Oδοιπορικό στη Λήμνο – Τα προϊόντα

Η Λήμνος είναι ένα μεγάλο νησί που χαρακτηρίζεται από τις εκτεταμένες εύφορες πεδιάδες, καλλιεργημένες με σιτηρά κι αμπέλια, χωράφια με όσπρια και λαχανικά, ενώ απέραντα βοσκοτόπια, ξεκινούν από τη θάλασσα και φθάνουν στη ψηλότερη κορφή του νησιού  ύψους 450 μέτρων (ίσως το χαμηλότερο βουνό των νησιών του Αιγαίου).

Στις αρχές του 20ου αιώνα, Ιταλοί αρχαιολόγοι  που δούλευαν στις ανασκαφές της Λήμνου, έφεραν στο νησί σπόρους από σκληρό σιτάρι που καλλιεργείτο στη Σικελία. Στο εύφορο ηφαιστειακό χώμα του νησιού ευδοκίμησε, και λόγω του μαύρου χρώματος των αγανών (μουστακιών) η ποικιλία που ονομάστηκε Μαυραγάνι. Για χρόνια η ποικιλία αυτή όπως και η ντόπια ονομαζόμενη Λήμνος παραμελήθηκαν. Εδω και κάποια χρόνια οι δυό ποικιλίες ξανακαλλιεργήθηκαν και  φτιάχνονται απ’ αυτές αλεύρια σκληρά που δημιουργούν τα περίφημα ψωμιά, τα περιζήτητα φλωμάρια (τα ζυμαρικά) και τα μοναδικά παξιμάδια του νησιού.

Τα φλωμάρια είναι τα περίζητητα ζυμαρικά της Λήμνου και η φήμη τους προέρχεται γιατί κατασκευάζονται από ντόπιες πρώτες ύλες, το σκληρό λημνιακό αλεύρι, το φρέσκο πρόβειο γάλα και από τα ντόπια χωριάτικα αυγά. Με τέτοια υλικά και με τους διαφορετικούς τύπους παραγωγής τους, σχηματίζεται μιά γκάμα ζυμαρικών που θεωρείται επάξια η καλύτερη στην Ελλάδα. Πολλές βιοτεχνίες τυποποιούν φλωμάρια και τα αποστέλλουν στις αγορές της χώρας, ενώ πολλές νοικοκυρές συνεχίζουν να τις παράγουν με τον παραδοσιακό τρόπο κάθε καλοκαίρι.

Στη Λήμνο η θέα των κατσικιών και των προβάτων είναι κάτι το καθημερινό. Τα συναντάς παντού, στα βοσκοτόπια, στις παραλίες, να διασχίζουν τους χωματόδρομους σε μικρά και μεγάλα κοπάδια.  Πως να κρυφτούν τα 120.000 ζώα που εκτρέφονται στο νησί και φυσικά δεν μπορεί κανείς  να  αμφισβητείσει την άφθονη παραγωγή του γάλακτος. Και εδώ υπάρχουν σημαντικά τυροκομεία που παράγουν τα τυπικά ντόπια τυριά, το καλαθάκι (φρέσκια, απαλή και ελαφρά όξινη γεύση), το μελίχλωρο (ημίσκληρο, υποκίτρινο, στραγγίζεται σε σκιερούς και καλά αεριζόμενους χώρους), το κασκαβάλι και την φέτα. Η τυροκόμιση συνεχίζεται και στα σπιτικά και πολλές νοικοκυρές είναι περήφανες που φτιάχνουν το δικό τους τυράκι.

Το καλάθακι Λήμνου – το πιο γνωστό λημνιακό τυρί, το τυρί πρεσβευτής της Λήμνου, είναι μαζί με την φέτα τα δυό ΠΟΠ προϊόντα του νησιού – ονομάστηκε έτσι από τα καλαθάκια (τυροβολιές) στα οποία έπηζε το γάλα, και φυσικά έπαιρνε την φόρμα του. Τα σύγχρονα τυροκομεία με βάση τα νέα υγιειονομικά πρότυπα, χρησιμοποιούν πλέον φόρμες παρόμοιες με τα παραδοσιακά καλαθάκια, αλλά από πλαστικό που παράγεται σε τυποποιημένα καλούπια με προέλευση την Ιταλία (παρόμοια χρησιμοποιούνται για την ρικότα)!

Φυσικά οι ντόπιοι χρησιμοποιούν τα παραδοσιακά καλαθάκια που φτιάχνονται από βούρλα που αφθονούν στο νησί, γιατί θεωρούν  ότι το τυρί που στραγγίζει στα καλαθάκια βγάζει πιο χαρακτηριστικές γεύσεις και αρώματα. Δεν συζητάμε βέβαια και για την ομορφιά και την χάρη, όταν βλέπεις και τα δυό μαζί, να συντροφεύει το ένα τ’ άλλο.

Για την τέχνη της καλαθοπλεκτικής και του καλαθοπλέχτη (τυρεβάνα) μιλήσαμε με τον Γιώργο-Ραφαήλ Γιαννέλη, ένα ευγενέστατο παλικάρι 26 χρόνων, φιλόλογο, με μεταπτυχιακό στη λαογραφία και ερασιτέχνη τυρεβάνα. Ο Γιώργος επέστρεψε στο νησί του και αφιέρωσε τον χρόνο του στην καταγραφή των διαφορετικών τύπων καλαθιού που υπάρχουν στο νησί, επισκεπτόμενος 28 χωριά και εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφοροποιήσεις. Το σπίτι του εκτός από εργαστήρι είναι και ένα μικρό μουσείο.

Είχαμε την χαρά να τον επισκεφτούμε στην κατοικία του και να δούμε ένα δείγμα της τέχνης του, καθώς μέσα σε μιά ώρα  έπλεξε ένα καλαθάκι, περιγράφοντάς μας με το νι και το σίγμα, όλες τις φάσεις αλλά και τα μυστικά της σωστής κατασκευής ενός καλαθιού. Του ευχόμαστε καλή τύχη στα όνειρά του!

Τελειώνοντας την περιγραφή των βασικών προϊόντων του νησιού δεν κάνει να παραβλέψουμε τα ζαρζαβατικά που καλλιεργούνται σε μποστάνια, προστατευόμενα από μάντρες και συρματοπλέγματα. Μεγάλος εχθρός τους τα εκατοντάδες αγριοκούνελα, που μαγειρεύονται συστηματικά στο νησί, αλλά και προκαλούν ζημιές στις καλλιέργειες. Τα ντόπια ντοματάκια, χρωματίζουν και νοστιμεύουν τα καλοκαίρια των Λημνιών, γίνονται όμως και μπελτέδες για να τους παρηγορούν τους δύσκολους χειμώνες.

 

Οδοιπορικό στη Λήμνο – Οι παραγωγοί

Αν υπάρχει μια επιχείρηση “χρυσάφι” στην Λήμνο, μια επιχείρηση που παράγει ντόπια αγροδιατροφικά προϊόντα, που είναι πρέσβης του νησιού στην Ελλάδα – και δειλά-δειλά στο εξωτερικό – αυτή είναι σίγουρα η εταιρεία Χρυσάφη. Το 1984 φτιάχτηκε το πρωτο αρτοποιείο,  το 1991 γίνεται το τυροκομείο στο Καρπάσι, μια σύγχρονη μονάδα υψηλών προδιαγραφών που σήμερα παράγει φέτα Λήμνου, καλαθάκι, μελίχλωρο και κασκαβάλι. Σήμερα, η επιχείρηση Χρυσάφη με έμβλημα το κρινάκι της θάλασσας αναβιώνει παραδοσιακές συνταγές αξιοποιώντας τις μοναδικές πρώτες ύλες της Λημνίας γης (το αιγοπρόβειο γάλα, το αλεύρι από την ποικιλία «μαυραγάνι» και τα ντόπια αυγά) χρησιμοποιώντας  υψηλή τεχνολογία και διανέμοντας τα προϊόντα της σε καταστήματα σ’ ολη την Λήμνο.

Σ’ ένα ημιυπαίθριο χώρο του οινοποιείου του Αγροτικού Συνεταιρισμού της Λήμνου, με θέα τον κόλπο της Μύρινας, δοκιμάζει κανείς τα κρασιά και μαθαίνει την ιστορία της αμπελουργίας του νησιού. Στις εγκαταστάσεις του οινοποιείου, έκτασης 3500 m², αποτυπώνεται η εξέλιξη της οινοποίησης στην Ελλάδα από τα μέσα του 20ου αιώνα ως τις μερες μας. Οι δεξαμενές από ενισχυμένο σκυρόδεμα που χρησιμοποιήθηκαν από την ανέγερση του οινοποιείου και μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του ‘80, έχουν αντικατασταθεί από σύγχρονες δεξαμενές από ανοξείδωτο χάλυβα. Και είναι εδω που πρωτοαξιοποιήθηκαν με τον καλύτερο τρόπο η ευωδιαστή ποικιλία του μοσχάτου της Αλεξάνδρειας και το ερυθρό Λημνιό, η ποικιλία που μνημονεύεται από την εποχή του Αριστοτέλη. 

Το Κτήμα Χατζηγεωργίου είναι το πρώτο μεγάλο ιδιωτικό οινοποιείο του νησιού. Ιδρυτής και «ψυχή» του οινοποιείου ο Πέτρος Χατζηγεωργίου, που αν και επιχειρηματίας στην εμπορία ποτών και κρασιών, αγάπησε το νησί και αποφάσισε να εγκατασταθεί στη Λήμνο και να γίνει οινοποιός. Πολύ γρήγορα, το Κτήμα Χατζηγεωργίου έγινε το πιο πρωτοποριακό οινοποιείο στη Λήμνο και σήμερα παράγει στην υπερσύγχρονη μονάδα του στην περιοχή Καρπάσι πάνω από 300.000 φιάλες κρασιού.

Η εταιρεία Limnos Organic Wines του Γιάννη Σαββόγλου – με μεγάλη εμπειρία στην οινοποιία από την προϋπηρεσία του στην Ένωση Συνεταιρισμών – και του συνεταίρου του Παντελή Τσιβόλα,  παράγει κρασιά από βιολογικής καλλιέργειας αμπέλια από τις τοπικές ποικιλίες μοσχάτο Αλεξανδρείας, Λημνιό, Καλαμπάκι ενώ ξεκίνησε πρόσφατα την καλλιέργεια και την παραγωγή Ασύρτικου. Στο επισκέψιμο οινοποιείο θα δοκιμάσει κανείς ενδιαφέρουσες ετικέτες και φυσικά θα δει τα βραβεία από τις αρκετές διακρίσεις του σε διεθνείς διαγωνισμούς,

Η παράδοση στην παρασκευή αλίπαστων είναι συνδεδεμένη με την ιστορία της Λήμνου. Η εταιρεία «Λήμνου Θάλασσα» είναι μια οικογενειακή επιχείρηση που 20 χρόνια τώρα ταξιδεύει τις θάλασσες του Αιγαίου με τον ιδιόκτητο στόλο της ψαρεύοντας με σεβασμό στο περιβάλλον και στον άνθρωπο. Ο ιδρυτής της εταιρείας Γιώργος Κουτούκης μεγαλώνοντας στην θάλασσα είχε ένα όραμα, να δώσει σε όλο τον κόσμο την ευκαιρία να δοκιμάσουν το χρυσάφι της Λήμνου… τα αγαθά της θάλασσας… Από την μεγάλη γκάμα των προϊόντων της εταιρείας μεταξύ των καταψυγμένων, αλιπάστων, μαρινάτων και καπνιστών και ξεχωρίζουν οι παστές αντζούγιες, σαρδέλες αλλά και κολιοί, ενώ παράλληλα τροφοδοτεί τα εστιατόρια Milos σε όλο τον κόσμο (Nέα Υόρκη, Λος Άντζελες, Λας Βέγκας, Μοντρεάλ, Μαϊάμι, Αθήνα, Λονδίνο) που ορκίζονται στα φρέσκα ψάρια και αλίπαστα της εταιρείας.

 

Η Φωτεινή Γκαράλη είναι ένα φωτεινό παράδειγμα μιας προκομμένης  γυναίκας της ελληνικής επαρχίας. Με μεγάλη εμπειρία στο Συνεταιρισμό Ζαχαροπλαστικής Γυναικών Ατσικής Λήμνου από το 1983 και μάλιστα σε ηγετική θέση, κατανόησε πολύ νωρίς την ανάγκη αξιοποίησης της τοπικής γαστρονομίας και της ανάδειξης των τοπικών προϊόντων του νησιού. Το 2007 η Φωτεινή αποφασίζει να πορευτεί μοναχή της και στήνει τη βιοτεχνία παραδοσιακών ζυμαρικών της.  Κι από τότε, εκτός από την έγνοια της παραγωγής της, αεικίνητη και υπερδραστήρια, ταξιδεύει σ’ όλη την Ελλάδα, συμμετέχει σε εκθέσεις, σε τηλεοπτικές εκπομπές, σε επιδείξεις μαγειρικής, λειτουργώντας σαν πρεσβευτής της Λήμνου προβάλλοντας κατά τον καλύτερο τρόπο τα προϊόντα της περιοχής.

Ο Παναγιώτης Σαλαμουσάς, γεωπόνος, και ο αδερφός του Στέργιος, οικονομολόγος, αλευράδες 5ης γενιάς, με τους Λημνιακούς αναβιώμενους σπόρους, ξανανακαλλιεργούν τη ποικιλία Λήμνο και το Μαυραγάνι και την παραγωγή αφού την αλέσουν, τη διαθέτουν αποκλειστικά στην εταιρεία Χρυσάφη. Παράλληλα έχουν τυποποιήσει τον άφκο, τα ασπρομάτικα φασόλια και τα μικρόσπερμα ρεβύθια και τα διαθέτουν στις αγορές της Αθήνας.

Η αρτοποιία Λήμνος των αδελφών Ποριάζη είναι η μεγαλύτερη και η πιο παλιά αρτοποιία του νησιού. Τα παξιμάδια της διατηρούν την παραδοσιακή συνταγής της γιαγιάς από το 1919 όταν  πριν έναν αιώνα περίπου ιδρύθηκε ένας τοπικός παραδοσιακός ξυλόφουρνος που παρήγαγε εκτός του ψωμιού και παξιμάδια.  Η  Φωτεινή Ποριάζη, εγγονή μόλις τελείωσε φιλόλογος, ανέλαβε  την επικοινωνία και το μάρκετιγκ της εταιρίας. Επισκεφτήκαμε τις εγκαταστάσεις των 500 μέτρων, από το εργαστήριο, το φούρνο, ως το συσκευαστήριο αλλά και  ζήσαμε τις δουλειές της υπαίθρου και στον αλευρόμυλο.

Οι ποικιλίες Λήμνος και Μαυραγάνι, ντόπιες ποικιλίες σιτηρών είναι ιδανικές για χωριάτικο ψωμί, πίτες και ζυμαρικά, όπως και το περίφημο κριθάρι της Παναγιάς, για τα παξιμάδια,   Ο Παναγιώτης Μαυρουδής, ακούραστος μυλωνάς από τη νιότη του, μας ξεναγεί  στον αλευρόμυλό του στο Καρπάσι για να μας δείξει την  παραγωγή του. Ο μύλος του με τεχνολογία του 1960, με καταπληκτικές πατέντες, με μηχανικές τεχνολογίες περασμένου αιώνα, με τα ξύλινα πατώματα να τρίζουν και τις οροφές να τρέμουν, σε μεταφέρουν σε μιά προπολεμική και μαγική ατμόσφαιρα που δεν δυσκολεύεσαι να την αποχωρισθείς!

Η εταιρεία Δημήτρης Κατωμερίτης ιδρύθηκε στο Μούδρο Λήμνου τον Σεπτέμβριο του 2013 από τον Δημήτρη Κατωμερίτη και  παρασκευάζει και διανέμει παραδοσιακά προϊόντα όπως ζυμαρικά, πίτες και είδη ζαχαροπλαστικής, χρησιμοποιώντας άριστης ποιότητας πρώτες ύλες από την Λημνία γη.Τα προϊόντα της υπάρχουν σε επιλεγμένα καταστήματα σε όλη τη Λήμνο αλλά και στο online shop της εταιρείας www.limnosshop.gr. Η ποιότητα των προϊόντων είχε σαν αποτέλεσμα την βράβευση στον διαγωνισμό γευσιγνωσίας του Λονδίνου Great taste awards 2017, με το παραδοσιακό ζυμαρικό μας ΜΑΚΑΡΟΝΕΣ / MAKARONES , στη κατηγορία αποξηραμένα ζυμαρικά οποιουδήποτε σχήματος .

Στην Μύρινα, στον Ρωμαίικο Γυαλό, θα βρει κανείς  τα  πιο ενδιαφέροντα γλυκά, στο εξαιρετικά καλά στημένο πρατήριο του εργαστηρίου «Κασπακ’νές λιχουδιές». Υπεύθυνη για της γλυκιάς πανδαισίας η  Μυρσίνη Χρυσοκεφάλου-Χορού. Εδώ οι φίλοι των γλυκών συχνά λιποθυμούν!

Στο Διαπόρι ο Τάσης Λασκαρίδης, γνωστός αρχιτέκτονας των Αθηνών, συνταξιούχος πλέον δημιούργησε το κτήμα «Όλον» στο Διαπόρι, όπου ανέτρεψε μιά παράδοση που ισχυριζόταν ότι η Λήμνος δεν βγάζει λάδι. Η αλήθεια είναι ότι δεν παρήγαγε λάδι γιατί αντάλλασσε το σταρι της με το λάδι της Λέσβου που και αφθονο ήταν και πολύ ποιοτικό.  Στο κτήμα 200 στρεμμάτων καλλιεργήθηκαν ελαιόδεντρα ποικιλίας Αδραμυτινής, Μανάκι αλλά και Κορωνέικης, παράχθηκαν εξαιρετικά λάδια ενώ το κτήμα είναι επισκέψιμο αφού έχει μια ολιστική αντίληψη όπου εδώ θα βρεις ότι ζαρζαβατικό και οικόσιτο ζωο επιθυμεί η ψυχούλα σου.

Στο κτήμα Όλον η σύζυγος του κ. Τάση Λασκαρίδη, Ρένα Λασκαρίδου παρασκευάζει τυρί, και μάλιστα στα φυσικά καλαθάκια από βούρλα, κάνει επιδείξεις μαγειρικής, γεύματα γευσιγνωσίας, αφού γνωρίζει, όσο καμιά την παρασκευή, παρουσίαση και αφήγηση των τοπικών εδεσμάτων του νησιού.

 

Οδοιπορικό στη Λήμνο – Έξι ιδιαίτερες ταβέρνες

Στη Λήμνο – με τέτοια αφθονία τυριών, κρεάτων, ζαρζαβατικών, ζυμαρικών και θαλασσινών – τρως καλά στις περισσότερες ταβέρνες. Διαλέξαμε τις 6 που μας κάναν την μεγαλύτερη εντύπωση.

 

Φλωμάρι

Στην Βορειοανατολική πλευρά της Παραλίας Γομάτι – 2χλμ αφού περάσουμε την διασταυρωση προς Αμμοθίνες στην Β. Λήμνο- βρίσκεται το «Φλωμάρι», ένα πανέμορφο ταβέρνακι, στην κορυφή ενός λοφίσκου που αγναντεύει την θάλασσα. Δημιουργός του πριν 3 χρόνια, η ταλαντούχα σεφ τη Μάλαμα Mπανάβου που μαζί με την μάνα της κυρα Φωτεινή μαγειρεύουν εκλεκτά λημνιακά φαγητά, και με τα χαμόγελά τους και την ευγένειά τους συμπληρώνουν το καταπληκτικό σκηνικό με μια ατμόσφαιρα ιδαίτερα ανθρώπινη και φιλική. Στο Φλωμάρι τα φαγητά το ένα καλύτερο από το άλλο. Μεταξύ άλλων ο ντάκος με μαρινάτα κολοκυθάκια (ένα ποίημα), άφκος (φάβα ντόπια) με χταπόδι λιαστό, θαλασσινά με φλωμάρια, αυτούδια με μούστο, τυροπτούδια με φρέσκο τυρί και μυρουδικά, πετεινός με φλωμάρια, αγριοκούνελο και ομελέτα με τον σπιτικό χοιρινό καβουρμά της κυρα-Φωτεινής.

 

Μαντέλλα

Η γαστρονομική περιπλάνηση της Λήμνου αναγκαστικά περνάει κι από τις Σαρδές, από την ταβέρνα του Μαντέλλα. Κι αυτό γιατί εδώ δεν φας παρά τις λημνιακές γεύσεις όπως τις τρώνε οι ντόπιοι στα σπιτια τους χωρίς φιοριτούρες και τα λοιπά, αλλά με πρώτες  ύλες ανεπανάληπτες.   Κόκορας με φλωμάρια, αγριοκούνελο στιφάδο, κατσικάκι με πατάτες, λαγό κοκκινιστό, αυτούδια με μούστο, παραδοσιακά πιάτα σε χορταστικές μερίδες που σερβίρει ο ιδιοκτήτης, ο Μαντέλλα, όνομα που το κόλλησε – έζησε πολλά χρόνια στην Αφρική – από τους συντοπίτες του, που αστειευόμενοι, τον φώναζαν “ο Μαντέλλας”, από το όνομα του γνωστού επαναστάτη Αφρικανού ηγέτη.

 

Γιαννάκαρος

Η ψαροταβέρνα Γιαννάκαρος στον Κότσινα είναι ό,τι καλύτερο έχει να επιδείξει η Λήμνος. Φρέσκα ψάρια και θαλασσινά, σαλάτες και λαχανικά από το οικογενειακό περιβόλι, θα έρθουν στο τραπέζι σας σε τεράστιες μερίδες που χορταίνουν τους οφθαλμούς αλλά και τις γαστριμαργικές απαιτήσεις σας. Το προσωπικό εξαίρετο, φιλικό με επαγγελματική κατάρτιση, όπου πρωταγωνιστεί η αδελφή του Γιαννάκαρου Αλεξάντρα. Τα πιάτα πληθωρικά, μια μερίδα πολλές φορές χορταίνει δύο άτομα. Δοκιμάσαμε την πληθωρική χωριάτικη, το μελίχλωρο σαγανάκι, την ψητή μελιτζάνα, τα τσιπς κολοκυθάκια πολύ καλά τηγανισμένα και τέλος τα ζυμαρικά (τα ντόπια φλωμάρια της Φωτεινής Γκάραλη) με τα θαλασσινά (μύδια, γαρίδες) που ήταν η κορύφωση.

 

Έννοια πο ΄χς

Το καφενείο-ταβέρνα “Εννοια πο ‘χς” βρίσκεται  στο πιο ενδιαφέρον  σημείο του χωριού Λύχνα, πάνω στη  γραφική του πλατεία, με πρωταγωνιστή την εντυπωσιακή πετρόκτιστη από πωρόλιθο εκκλησία του Αγ. Δημητρίου, ένα συντριβανάκι στο κέντρο, και πέντε έξι κουκλίστικα οικήματα τριγύρω. Εδώ στο μέσο του πουθενά δημιουργήθηκε ένας καφενές, με τσίπουρα και κιμπάρικους μεζέδες, μα πάνω από όλα μια άλλη αντίληψη  ζωής, στο πνεύμα και του τίτλου του καφενείου:. «Έννοια πο’ χς» που σημαίνει μη δίνεις σημασία, μη χολωσκάς, στην λημνιά ντοπιολαλιά. Και ξαφνικά το χωριό γίνεται περιζήτητο στέκι για όλη την Λήμνο.

 

Μεταξύ μας

Στον “Τούρκικο”  γυαλό, στο λιμανάκι μπροστά, από το 2017 λειτουργεί  το ουζερί-ταβέρνα Μεταξύ μας και μέσα σ’ ένα χρόνο κέρδισε τις εντυπώσεις. Ιδιοκτήτες του η Γιώτα Ζούγκα με τη μητέρα της σεφ Μαρία Ζούγκα,που  έχουν δημιουργήσει ένα πολύ ζεστό και φιλικό περιβάλλον. Οι μεζέδες είναι διαλεκτοί, θαλασσινοί κυρίως, συνδιαζουν τις νόστιμες γεύσεις, με την όμορφη παρουσίασή τους  σε ωραία κεραμικά  σκεύη.

 

Μενέλαος

Το Διαπόρι αποτελεί το επίνειο των Τσιμανδρίων και είναι ο ισθμός των 300 μέτρων γης που ενώνει τη χερσόνησο του Φακού με την υπόλοιπη Λήμνο. Εδώ βρίκεται, σε λίγα μέτρα από την παραλία, και το πασίγνωστο ουζερί του Μενέλαου. Αν δοκίμαζε κανείς να το περιγράψει με μια κουβέντα, θα έλεγε: Eλλάδα, δεκαετία του ‘60. Το ουζερί είναι στεγασμένο σ’ ένα χαμηλό και ταπεινό μακρόστενο κτίσμα παράλληλο με την θάλασσα. Η αυλή του ορίζεται από δυό σειρές δέντρων, η πρώτη από ακακίες και οι δεύτερη από μουριές. Μακριά από τις τυπικές ευγένειες η εξυπηρέτησή τους είναι ζεστή και φιλόξενη. Ο Σταύρος κοινωνικότατος μάς περιγράφει τα πιάτα ημέρας: “φασολάκια μαυρομάτικα, σαρδέλες ψητές, φάβα παντρεμμένη, σαγανάκι με το δικό τους μελίχλωρο τυρί, φλωμάρια με τριμμένο τυρί, κολοκυθάκια από το μποστάνι, σουπιές μαγειρευτές και ψαράκι ό,τι μάς φέρνουν οι βάρκες κάθε μέρα”.

 

Οδοιπορικό στη Λήμνο – Τα ντόπια φαγάκια

 

Λήμνος

Η Λήμνος με τα 240 χιλιόμετρα ακτές, είναι φημισμένη για τα άφθονα ψάρια της, τα οποία τρώγονται στη σχάρα, αλλά και μαγειρευτά σε πολλές εκδοχές. Η πιο λιμπιστική όμως εκδοχή, είναι όταν χαρίζουν την γεύση τους στα ντόπια ζυμαρικά. Οι γαριδομακαρονάδες και οι αστακομακαρονάδες με τα φλωμάρια είναι περιζήτητες για την νοστιμιά τους και φυσικά για τις προσιτές τους τιμές. Ο κόλπος του Μούδρου έχει πλούσια ιχθυοπανίδα, είναι πλούσιος σε οστρακοειδή, όπως αχιβάδες, μύδια, πίνες, χτένια και καβούρια που και αυτά “τακτοποιούνται”  καταλλήλως στο μαγείρεμα με τα φλωμάρια.

Τα φλωμάρια είτε στην πολύ λεπτή τους μορφή (θυμίζουν φιδέ) είτε στην πιο σύγχρονη που θυμίζουν χυλοπίτες, σερβίρονται μόνα τους με τριμένο μελίχλωρο ή κασκαβάλι,  με σαλιγκάρια, ζαρζαβατικά, αλλά κυρίως συνοδεύουν κοκκινιστά κοκόρια, αγριοκούνελα, χοιρινά και κατσικάκια.

Όταν στην Ελλάδα λέμε «αρνάκι στον φούρνο», εννοούμε συνήθως αρνάκι με πατάτες και λίγο σκόρδο,  είτε αρνάκι λεμονάτο, είτε ριγανάτο  και άλλες φορές  με δεντρολίβανο.

Στη Λήμνο  όταν λένε αρνάκι εννοούν το «κασπακινό», όπως το φτιάχνουν στο χωριό Κάσπακας, δηλαδή με μυρωδικά, φρέσκα κρεμμυδάκια, μάραθο, ντομάτα, σταφίδες, ρύζι και, φυσικά με τυρί καλαθάκι.

Ο άφκος (η τοπική ποικιλία φάβας) είναι μαζί με τα ασπρομάτικα φασόλια και τα μικρόκαρπα ρεβύθια, είναι τα τρία κύρια όσπρια που καλλιεργούνται στο νησί. Προερχόμενη από τον σπόρο Lathyrus Οchrus και η καλλιέργειά και κατανάλωση του ήταν συστηματική μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του 70. Για σαράντα χρόνια εξαφανίστηκε για διάφορους λόγους, τα τελευταία χρόνια όμως πλέον κάνει δυναμική επιστροφή και το ευχάριστο είναι ότι το βρίσκει στα περισσότερα ταβερνάκια του νησιού.

Τα αυτούδια ή οι βαλάνες είναι ένα τοπικό ζυμαρικό (μοιάζει λίγο με τα κοχυλάκια) που σερβίρονται συνήθως με τριμμένο μελίχλωρο και περεχυμένες με πετιμέζι.

Η φελόπιτα φτιάχνεται από λεπτές  φέτες  (φελούδι) κολοκύθας, που ψήνονται  αλευρωμένες σε ταψί, αφού περιχυθούν με ελαιόλαδο και πασπαλιστούν με αμύγδαλο, σταφίδα, ζάζαρη και κανέλα.

Οι σαμσάδες παρασκευάζονταν από το ντόπιο σουσάμι που καλλιεργείται στην ανατολική πλευρά του νησιού, κι εξ αυτού ονομάστηκαν έτσι. Στην δυτική χρησιμοποιούσαν τα αμύγδαλα από τις αμυγδαλιές που υπήρχαν εν αφθονία στο νησί. Σήμερα, που οι αποστάσεις δεν έχουν πλέον σημασία, για τους σαμσάδες χρησιμοποιούνται και τα δυό υλικά. Θυμίζουν το σαραγλί και παρόμοια σιροπιαστά γλυκά!

Τηγανόπιτες με ντόπιο μέλι και κασκαβάλι, είναι μια πρώτης τάξης πρωινό!

Τα Βενιζελικά είναι μικρά γλυκίσματα με βάση τα αμύγδαλα, περιχυμένα μ’ ένα γλάσο και ονομάσθηκαν έτσι όταν μετά την απελευθέρωση του νησιού, το 1912, υποδέχθηκαν και κέρασαν τον πρωθυπουργό μ’ αυτά. Από τότε παρέμειναν ως το τυπικό τοπικό γλυκό  της Λήμνου.

Ταβέρνα Φλωμάρι, Γομάτι, Λήμνος - Greek Gastronomy Guide

Αποχαιρετάμε το νησί με δυο κουβέντες για τους κατοίκους του. Περίοδοι πλούτου, διαδέχτηκαν περιόδους φτώχειας και τούμπαλιν. Οι Λημνιοί γινήκαν μετανάστες, σε Αμερικές και Αυστραλιές, αλλά δέχτηκαν και την Μικρασιάτικη προσφυγιά.

Περήφανοι, δουλευταράδες, μερακλήδες ανοίγονται στους νέους καιρούς προσεκτικά με πυξίδα την  αγάπη στον τόπο τους που τον θέλουν στα μέτρα τους. Είμαι σίγουρος ότι θα το πετύχουν.

 

ΤΟΠΟΣ & ΙΣΤΟΡΙΑ - ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΚΟΥΖΙΝΑ

ΤΑΒΕΡΝΕΣ - ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ - ΚΑΦΕΝΕΙΑ

ΠΡΟΪΟΝΤΑ - ΕΔΕΣΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΓΩΓΟΙ - ΟΙΝΟΠΟΙΕΙΑ

<