Στο μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Σιδεριανού, που γιορτάζει στις 26 Σεπτεμβρίου, ημέρα της μετάστασης του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου με μεγάλο πανηγύρι και στο οποίο συμμετέχουν πιστοί από τη Μήλο, αλλά και από τα γειτονικά νησιά, έγινε η παρουσίαση του πλούτου της μηλέικης κουζίνας σε εκπροσώπους του τύπου της γαστρονομίας.

Πρωταγωνιστές της εκδήλωσης ήταν η ομάδα των Delicious Milos και ειδικά ο Βασίλης Παπικινός με την δημιουργική συμπαράσταση των  Πολιτιστικών συλλόγων Τριοβάσαλου,  Πέρα Τριοβάσαλου, Ζεφυρίας «Η Χώρα», της Διοικούσας Επιτροπής Ι. Μονής Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου και του Συλλόγου Γυναικών Μήλου.

Ουσιαστικά διοργανωτές ήσαν όλες οι γυναίκες των συλλόγων, που με μεγάλο ενθουσιασμό παρουσίασαν  έναν μεγάλο αριθμό εδεσμάτων -άλλα έτειναν να ξεχαστούν κι άλλα συνηθίζονται σε έκτακτες περιστάσεις σε οικογενειακές συγκεντρώσεις.

Το μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Σιδεριανού φαίνεται να υπάρχει τουλάχιστον από το 1582. Ο ναός αυτός είναι πολύ καλά διατηρημένος, αρκετά ευρύχωρος, σε σχήμα βασιλικής μετά τρούλου, και περιβάλλεται από πολλά κελιά για να φιλοξενεί τους πιστούς.

Η ονομασία του μοναστηριού, σύμφωνα με την παράδοση, έχει σχέση με ένα θαύμα που έγινε τη μέρα της γιορτής του Αγίου, όταν έφτασαν στο νησί οι πειρατές, και ο κόσμος κλείστηκε στην εκκλησία και παρακαλούσε τον Άγιο να σιδερώσει την πόρτα για να μην μπουν μέσα οι αντίχριστοι.

Πραγματικά, οι πειρατές δεν κατάφεραν να ανοίξουν την πόρτα, και ένας εξαγριωμένος ανέβηκε στον τρούλο της εκκλησίας, σημάδεψε και αποπειράθηκε να πυροβολήσει τον κόσμο. Τότε ο Άγιος παρέλυσε το χέρι του, και το όπλο έπεσε μέσα στην εκκλησία, όπου και φυλάσσεται μέχρι σήμερα μαζί με διάφορα θρησκευτικά αντικείμενα.

Η ιδέα της παρουσίασης της μηλέικης κουζίνας σ’ ένα απόμερο μοναστήρι, στον Χάλακα 28 χιλμ από τον Αδάμαντα ήταν εξαιρετική, γιατί εκτός των ιδιαίτερων γεύσεων, νιώσαμε την αίσθηση του άγριου τοπίου της Μήλου και την αίσθηση του πανηγυριού, με όλες τις σχετικές τελετουργίες στα πλαίσια της ένθερμης μηλέικης φιλοξενίας.

Η πρώτη μας επαφή με το μοναστήρι, έγινε στο βαγεναριό (αρχονταρίκι) με το τυπικό γλυκό υποδοχής, το υποβρύχιο, που τα παλιά τα χρόνια το φέρναν στο νησί οι ναυτικοί από την Χίο ή την Αθήνα.

Οι γυναίκες των Συλλόγων, μαγείρευαν με δαιμονιώδες κέφι και παρουσίασαν πάνω από 20 ξεχασμένες γεύσεις που κέρδισαν τις εντυπώσεις στην ομάδα των επισκεπτών της εκδήλωσης.

Μερικά από τα φαγητά που δοκιμάστηκαν ήταν τα εξής:

Mπελτές ή ντοματοζούμι. Κορμός της μηλέικης γαστρονομίας είναι ο Μπελτές από ντόπια ντοματάκια. Αφού αφαιρούσαν τον φλοιό και τους σπόρους (τους χρησιμοποιούσαν για τη νέα σπορά) το ντοματοζούμι το στεγνώναν στον ήλιο με αλάτι και μετά την ξήρανση το ανακάτευαν με το λάδι. Και που δεν τον χρησιμοποιούσαν! Στα λαζάνια, στα κοκκινιστά, στις πατάτες, στα φασόλια, στα ψάρια, στα κρέατα και σ’ όλα τα μαγειρευτά. Φυσικά και ήταν το κολατσιό των παιδιών, αλλά και των μεγάλων πάνω σε φέτες ψωμιού.

Το Μηλέικο τυρί. Η Μήλος έχει 12.000 αιγοπρόβατα – κυρίως γίδια – και φτιάχνει πολλών ειδών τυριά με σπουδαιότερο το Μηλέικο. Ένα κεφάλι Μηλέικο τυρί με 15 μηνών παλαίωση δεν έχει σε τίποτα να ζηλέψει από τις ιταλικές παρμεζάνες!

Τσιράκια (ψιλά ψαράκια λιαστά). Ξεραίνονται στον ήλιο, ψήνονται στη θράκα και βουτιούνται στο λάδι.

Ψάρια σαβόρο. Γόπες ή μαρίδες τηγανητές, σβησμένες με ξίδι, λάδι, δεντρολίβανο και σκόρδο.

Μπακαλιάρος κοκκινιστός με μακαρόνια

Κοχυλάκια της θάλασσας.  Ζεματισμένα σε νερό, με λαδολέμονο.

Πεταλίδες φρέσκες με λεμόνι

Πετάλιδες φρέσκες, ψητές στην σχάρα

Σαλιάκοι. Τους βρίσκεις σκαρφαλωμένους το κορμό αγριόχορτων. Νερόβραστοι μ’ αλάτι.

Πλακόπιτα. Μέσα στη ζύμη μπαίνει ξερό τυρί (Μηλείκο), ζυμώνονται μαζί και απλώνονται με τον πλάστη σε λεπτές πίτες.

Πιταράκια με μανούρα. Ζύμη απλή που χαρακτηρίζεται για το λεπτό της πάχος, την ελαστικότητα και την ταυτόχρονη τραγανότητά της.

Μάτσι ή Λαζάνια Μήλου. Φρέσκα ζυμαρικά Μήλου (αλεύρι, αλάτι, νερό, λάδι)

Ντοματοκεφτέδες, από ντοματάκια ντόπια αποξηραμένα. Στεγνώνουν στον ήλιο με αλάτι. Την ώρα της επεξεργασίας τα ξαλμυρίζουν και τα τηγανίζουν με κουρκούτι.

Σκοτυροκολόκυθα. Σπάνιος μεζές. Τηγανητά κολοκυθάκια (πράγματι μικρά κολοκυθάκια) τηγανητά στο ελαιόλαδο και κατόπιν ξανατηγανισμένα με σκοτύρι ώστε να γίνουν ένα μείγμα. Σερβίρονται στην ταβέρνα Ω! χαμός στον Αδάμαντα.

Φλόμοι τηγανητοί. Χλωρoκούκια όψιμα πριν σκληρύνουν, βουτιούνται  σε κουρκούτι  και τηγανίζονται  σε ελαιόλαδο.

Κολοκυθόπιτα. Με κολοκύθες, σταφίδες και μέλι.

Σαλιάκοι (σαλιγκάρια) γιαχνί, με κρεμμυδάκι και τομάτα.

Πατάτες τηγανητές με ντοματοζούμι. Στις τηγανισμένες πατάτες ρίχνεις ντοματοζούμι (μπελτέ μηλέικο) σε νερό και λάδι και μελώνουν όλα μαζί.

Συκωταριά

Ομελέτα με συκωταριά

Κατσίκα στην κατσαρόλα μπλουμ, με πατάτες

Μυζηθροπιτάκια (ή λυχναράκια ή τσιμπιτά ή σκαλτσούνια)

Κολοκύθα τηγανισμένη με ζάχαρη

Καλασούνα που φυλάσσεται από το Πάσχα  για την Πρωτομαγιά.

Σύκα ξερά με σουσάμι και σταφίδα από ντόπια ποικιλίας αμπελιού, την μαντηλαριά.

Αποχαιρετήσαμε το Μοναστήρι του Αγ. Γιάννη του Σιδεριανού, με την πεποίθηση ότι ο Βασίλης Παπικινός και η Ειρήνη Ψαθά οι ιδρυτές των Delicious Milos , έχοντας ξεσηκώσει την τοπική κοινωνία γύρω από την αξία της τοπικής γαστρονομίας, οδηγούν το νησί σε πορείες ανάλογες της πρωτοβουλίας των Tinos foodpaths.

Kι ο χορός των περιοχών που συσπειρώνονται γύρω από την γαστρονομία τους, δημιουργώντας γαστρονομικές κοινότητες  όλο και διευρύνεται… κι αυτό κάνει καλό!

Τέλος να ευχαριστήσουμε και το Χορευτικό των Γυναικών της Μήλου (την Ματίνα Παπαδοπούλου, την Μαρίνα Παναγούλη, την Ιωάννα Βάσιλα, την Μαρία Τριανταφύλλου, την Αφροδίτη Μάλλη, την Ειρήνη Κυρίτση και την Ιωάννα Μαραγιάννη) που χόρεψαν με τις τοπικές φορεσιές -αλήθεια πόσο ομόρφαιναν τις κοπέλες που τις φορούσαν- και παρέσυραν και μας σε χορούς απογειωτικούς.