Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού (βίντεο)

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού - Greek Gastronomy Guide
Sep 28 2017

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού (βίντεο)

Στη σημερινή μας εποχή λίγοι γνωρίζουν την σπουδαιότητα της σταφίδας, στην ιστορία της οικονομίας της Ελλάδας.

Ότι δηλαδή στη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα, η κορινθιακή σταφίδα ήταν για την ελληνική οικονομία ό,τι ο καφές για την Βραζιλία. Την εποχή εκείνη η σταφίδα κάλυπτε το 70% της συνολικής αξίας των εξαγωγών της χώρας και ήταν το μοναδικό προϊόν που προσκόμιζε τόσα κέρδη ώστε να αναπτυχθεί στην Ελλάδα όχι μόνο μια εύρωστη εμπορική αστική τάξη, αλλά κι ένα ολόκληρο φάσμα συναφών δραστηριοτήτων, απασχολήσεων και επαγγελμάτων. Ίχνη του πλούτου που προήλθε από τη σταφίδα φαίνεται ακόμα στα περίλαμπρα παλιά αρχοντικά των εμπόρων της σταφίδας αλλά και στις τεράστιες σταφιδαποθήκες που βρίσκονται διάσπαρτες στην Κορινθία, Αχαΐα, Ηλεία και Μεσσηνία.

Η κατάρρευση του σταφιδεμπορίου στην κρίση του 1893 έφερε ανεπανόρθωτα πλήγματα όχι μόνο στην τοπική οικονομία αλλά και σε ολόκληρη την Ελλάδα. Σε μεγάλο βαθμό συνέβαλε στο περιβόητο «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαριλάου Τρικούπη το 1893.

Η καλλιέργεια της κορινθιακής σταφίδας στις μέρες μας έχει περιοριστεί στα ημιορεινά και ορεινά μέρη, ενώ στα πεδινά επικράτησαν οι καλλιέργειες των εσπεριδοειδών, που χρειάζονται πιο γλυκό κλίμα. Η ποικιλία «Βοστίτσα» έχει καταχωρηθεί ως προϊόν ΠΟΠ και θεωρείται η ανώτερη ποιότητα κορινθιακής σταφίδας και το μεγαλύτερο μέρος της καλλιεργείται στην Αιγιάλεια. Το πιο πολύτιμο εργαλείο των σταφιδοπαραγωγών είναι η μάκινα. Πριν να έρθει η μάκινα – εμφανίστηκε τη δεκαετία του 1960 – η διαδικασία της πρώτης διαλογής της σταφίδας γινόταν χειρωνακτικά με το λίχνισμα.

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού - Greek Gastronomy Guide

Το μηχάνημα στην αρχή λειτουργούσε με μανιβέλα χειροκίνητα και στη συνέχεια συνδεόταν με μηχανές εξωτερικές βενζινοκίνητες και τέλος απέκτησε αυτάρκεια με δικιά του μηχανή που λειτουργούσε με ηλεκτρικό ρεύμα.

Η μάκινα είναι μια ξύλινη κατασκευή που έμοιαζε μ’ ένα κιβώτιο διαστάσεων περίπου 130x100x200 εκατοστά. Στο πίσω εξωτερικό μέρος είχε μια σκάφη. Έφερε άνοιγμα στο κάτω μέρος του για να πέφτει η σταφίδα στα κόσκινα. Μέσα στο κιβώτιο υπήρχαν τρία κόσκινα (κρησάρες) με κλίση και με διαφορετικές τρύπες το καθένα. Ήταν υπερυψωμένα στο πισινό μέρος με αποτέλεσμα να έχουν κλίση προς τα μπρος. Στο εσωτερικό μέρος, υπήρχε ο μηχανισμός με πλατιά ξύλινα φτερά (“φτερωτή”), ο οποίος περιστρεφόταν με τη βοήθεια της μηχανικής κίνησης. Η όλη κατασκευή είχε αρκετό βάρος (“ασήκωτη”) για να είναι σταθερή και να μην κουνιέται (“χορεύει”) την ώρα της χρησιμοποίησής της.

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού - Greek Gastronomy Guide

Η λειτουργία της μάκινας ήταν απλή. Έριχναν τον ακαθάριστο καρπό της σταφίδας στη σκάφη, ο οποίος έπεφτε στο πρώτο κόσκινο. Η μηχανή έδινε κίνηση στη φτερωτή, η οποία δημιουργούσε κύμα αέρα, ενώ ταυτόχρονα άρχιζαν να κινούνται και τα κόσκινα. Με τον αέρα τα κότσαλα και ο αδύνατος (“χωρίς πολύ μέλι / τζούφιος / κούφιος”) καρπός παρασυρόταν και αποβάλλονταν στο έδαφος. Ο καλός καρπός με χώματα και μικρά κότσαλα έπεφτε από τις μεγάλες τρύπες του πρώτου κόσκινου στο δεύτερο. Στη συνέχεια περνούσε στο τρίτο και από εκεί καθαρός συλλεγόταν. Τα χώματα και τα μικρά κότσαλα περνούσαν από τις τρύπες των κόσκινων και κατέληγαν στο έδαφος.

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού - Greek Gastronomy Guide

Από εκεί ο καλός καρπός, ο μικρός – γιατί δεν πρόλαβε να μεγαλώσει και να βγάλει κουκούτσι – και ο δεύτερος ο μεγαλύτερος μεταφέρονται στον έμπορο ή τον συνεταιρισμό, με διαφορετικές τιμές ο καθένας.

Όταν κανείς περιδιαβεί την Αιγιάλεια, από τα χαράματα μέχρι το δειλινό θα έρχεται στα αφτιά από παντού μια χορωδία από γλυκούς ξύλινους ήχους. «Τακα-τακα-τακα-τακα». Θα είναι οι σταφιδοπαραγωγοί που με τις μάκινές τους κλείνουν τον κύκλο της παραγωγής της σταφίδας, του πάλαι ποτέ «μαύρου χρυσού» της Πελοποννήσου.

Η μάκινα, το πολύτιμο εργαλείο του σταφιδοπαραγωγού - Greek Gastronomy Guide

<