Στέκι στον Ασφοντυλίτη

Kατηφορίζοντας κανείς, το παλιό μονοπάτι της διαδρομής από τη Χώρα στην Αιγιάλη – το μοναδικό μονοπάτι που συνέδεε τον Βορρά με τον Νότο της Αμοργού -, τη λεγόμενη Μεγάλη Στράτα, στο ύψος της Όξω Μεριάς (υψόμετρο 340μ) θα συναντήσει το αγροτικό σύμπλεγμα κατοικιών του Ασφοντυλίτη.

Εδώ τα γαλήνια αυτά υψίπεδα του ορεινού όγκου της Aιγιάλης, υποδεχόταν για περισσότερους από έξι μήνες κάθε χρόνο τους αγρότες και τους κτηνοτρόφους. Η ζωή στον Ασφοντυλίτη – το όνομα εικάζεται ότι το πήρε από τους κατάλευκους ασφοδέλους που σχημάτιζαν χαλί την άνοιξη – ξεκινούσε μετά το πανηγύρι του Αη Γιώργη στα τέλη Απριλίου, τότε που οι βοσκοί άφηναν τα χειμαδιά και οδηγούσαν τα κοπάδια τους στα πέριξ βοσκοτόπια.

Η ζωή στον Ασφοντυλίτη ήταν σκληρή και ασκητική στο αφιλόξενο και γεμάτο πέτρες τοπίο της περιοχής. Με τις πέτρες αυτές οι κάτοικοι διαμόρφωσαν τις πεζούλες για να κάνουν τις καλλιέργειες τους -«κρημνώδεις αγροί» τα λεγόμενα «χτιά» ή τα «οχτία»- αληθινά αρχιτεκτονικά μνημεία. Κατόπιν με τις πέτρες διαμόρφωσαν μάντρες που περιέβαλαν τα κτίσματα που θα φιλοξενούσαν τα γεννήματα, τα ζώα και τους εαυτούς τους. Τέλος με τις πέτρες πάνω στην Μεγάλη Στράτα διαμόρφωσαν τους δημόσιους χώρους του αγροτικού αυτού οικισμού με τα μεγαλόπρεπα πηγάδια που κάλυπταν τις δικές τους ανάγκες αλλά και δρόσιζαν τους περαστικούς και τέλος με τις πέτρες κτίσαν το εκκλησάκι των Aγίων Νικολάου & Γεωργίου (οι άγιοι προστάτες της στεριάς και της θάλασσας), για να έχουν στο πλευρό τους την παρηγορητική παρουσία τους.

Ο ξερολιθικός αγροτικός οικισμός του Ασφοντυλίτη είναι χαρακτηριστικό δείγμα της αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της Ελλάδας (Μάνη, Κρήτη) αλλά και της Μεσογείου (Σικελία, Κορσική). Αξίζει να τον περιηγηθεί κανείς και να χαθεί στα αδιέξοδά του, στα ερείπια του και στις μάντρες του όπου πρωταγωνιστούν οι φραγκοσυκιές.

Και φυσικά στο τέλος του περιπάτου μπορεί κανείς να ξαποστάσει στο καφενεδάκι το Στέκι της Σοφίας Λιβιάκη. Στην άκρη του Ασφοντυλίτη, δυο βήματα από την εκκλησιά, σ’ ένα σπιτάκι μια σταλιά, χωρίς ρεύμα και ίχνος τεχνολογικού πολιτισμού, ψήνει στον ξυλόφουρνο ρεβίθια, κάποιες σαλατούλες και προσφέρει τις νύχτες τον Γαλαξία της Αμοργού στο πιάτο σας.

Σε μια γωνιά της αυλής με τα περισσευόμενα νερά της λάτρας, ποτίζεται ένας βασιλικός, μοναδική όαση στο πετρώδες τοπίο. Να τον χαϊδέψεις, να ευωδιάσει ο τόπος και να χαρεί κι αυτός το χάδι.

Και να πάρεις και συ μια μυρωδιά ενός πολιτισμού μακριά από τον πολιτισμό.