Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας βρίσκεται κοντά στην κεντρική πλατεία της Αρναίας και εντάσσεται στο ιστορικό κέντρο αυτού του οικισμού της Χαλκιδικής. Στεγάζεται στο αρχοντικό Ιατρού, ή Γιατράδικο, ένα από τα ωραιότερα κτίσματα του οικισμού και το παλαιότερο της Χαλκιδικής (τέλη του 18ου αιώνα-αρχές του 19ου). Λόγω της  αρχιτεκτονικής του μορφής εικάζεται ότι είναι έργο μαστόρων που ήρθαν από την Ήπειρο.

Ειναι διώροφο και η κάτοψή του είναι σε σχήμα Π ενώ το χαγιάτι στον πάνω όροφο αποτελούσε τον πυρήνα της κατοικίας. Ηταν χώρος συγκέντρωσης, χώρος υποδοχής και καλοκαιρινής διαμονής.

Το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας χαρακτηρίστηκε από τη Μελίνα Μερκούρη, όταν ήταν υπουργός Πολιτισμού, ως «έργο τέχνης» και πάρθηκε απόφαση για την ανακαίνισή του.

Οι κάτοικοι της περιοχής ήταν οι δωρητές των εκθεμάτων και προσέφεραν με χαρά στο μουσείο πολύτιμα και σπάνια αντικείμενα, οικογενειακά κειμήλια, αντικείμενα του καθημερινού υλικού βίου. Η μουσειολογική μελέτη είναι πολύ πετυχημένη, καθώς τα εκθέματα είναι τοποθετημένα σε προθήκες των τοίχων του αρχοντικού και παρουσιάζονται σε μικρές και ευδιάκριτες θεματικές ενότητες. Αντικείμενα, φωτογραφίες της εποχής και επεξηγηματικά κείμενα επιτρέπουν στον επισκέπτη του μουσείου να έχει μια ολοκληρωμένη θέαση της εποχής εκείνης.

Είναι προφανές ότι μεγάλο μέρος των εκθεμάτων του μουσείου κατέχει ό,τι έχει σχέση με τη τροφή.

Στο ισόγειο υπάρχει έκθεση αγροτικών εργαλείων (σπορά, θέρισμα, αλώνισμα), εξοπλισμού και σκευών για την παρασκευή του ψωμιού (μυλόπετρες, ξύλινες σκάφες ζυμώματος, πινακωτές,  σφραγίδες ψωμιού, κ.α.), ειδών μελισσοκομικής (παραδοσιακές κυψέλες από καλάμια και λάσπη, σύγχρονες κυψέλες, τελάρα).

Στον ημιώροφο υπάρχουν εργαλεία επεξεργασίας ξύλου (μια ενδιαφέρουσα συλλογή από ροκάνια), εργαλεία υποδηματοποιών, είδη παρασκευής του καφέ (καβουρνιστήρι, μύλος αλέσματος του καφέ, ποτήρια, παλαιοί δίσκοι σερβιρίσματος, είδη παλαιού παραδοσιακού καφενείου, κ.α.).

Στον όροφο υπάρχουν ενότητες με τον υφαντουργικό εξοπλισμό (αργαλειός, ηλακάτη, αδράχτια, ανέμη) και είδη καθημερινής οικιακής χρήσης (μαγειρικά σκεύη, δοχεία μεταφοράς και αποθήκευσης υγρών, κανάτια, καζάνια, μαγκάλια, σκάφες πλυσίματος, κ.α).

Αν και σχετικά μικρό, το Ιστορικό και Λαογραφικό Μουσείο Αρναίας είναι ένα από τα πιο συγκροτημένα λαογραφικά  μουσεία της Ελλάδας.