Τσακώνικη Μελιτζάνα

Η μελιτζάνα ως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά υλικά της μεσογειακής κουζίνας αλλά και της ελληνικής κουζίνας, έχει αποθεωθεί σε πιάτα όπως ο μουσακάς, η μελιτζανοσαλάτα, η μελιτζάνα παπουτσάκι, το μπριάμ και το ιμάμ μπαϊλντί. Αυτή είναι η μελιτζάνα, που άλλοτε έχει απαλή γεύση (όταν ψήνεται), άλλοτε έντονη (όταν τηγανίζεται), που έχει την ικανότητα να αναμειγνύεται και να συνδυάζεται με άλλα μεσογειακά τρόφιμα (σκόρδο, κρεμμύδι, λάδι, ντομάτα, κολοκυθάκι, πιπεριά κτλ.) αλλά και να μαγειρεύεται με διάφορα κρέατα (χοιρινό, μοσχάρι, κουνέλι, αρνί).

Με το αυτοκρατορικό της μωβ χρώμα, η μελιτζάνα αποτελεί το σύμβολο του έρωτα και της ευχαρίστησης, πόσο μάλλον της γαστριμαργικής απόλαυσης.

Μια εύφορη κοιλάδα, ένας ευλογημένος τόπος, προστατευμένος από εντυπωσιακά κατακόκκινους βραχώδεις λόφους μ’ έναν καλοδιατηρημένο οικισμό, του Λεωνιδίου, που χαρακτηρίστηκε παραδοσιακός το 1977, είναι η πατρίδα της τσακώνικης μελιτζάνας.

Περιζήτητη για το μακρόστενο σχήμα της, το χρώμα της, για την εκλεκτή γλυκιά της γεύση και το προνόμιο να μη χρειάζεται ξεπίκρισμα ούτε καθάρισμα της φλούδας της πριν από το τηγάνισμα, η τσακώνικη μελιτζάνα Λεωνιδίου συγκαταλέγεται μεταξύ των 107 ελληνικών προϊόντων ΠΟΠ. Καλλιεργείται σε έκταση 700 στρεμμάτων με τον παραδοσιακό τρόπο ποτίσματος και η παραγωγή της ανέρχεται στους πέντε χιλιάδες τόνους ετησίως.

Το Λεωνίδιο είναι η πρωτεύουσα της Κυνουρίας και της Τσακωνιάς, της Πρασιώτικης χώρας που επί αιώνες έμεινε λόγω γεωγραφικής θέσης – απομονωμένη από τα άγρια βουνά – μακριά από τις επιβουλές κατακτητών, κατόρθωσε να κερδίσει την εύνοια της γνωστού ανθέλληνα του 19ου αιώνα Φαιλρμάγερ που ισχυρίσθηκε ότι μόνο εδώ ομιλούνται ακόμα αρχαία ελληνικά και ότι μόνο οι Τσακωνιάτες είναι οι πραγματικοί Έλληνες.

Η τσακώνικη μελιτζάνα αναφέρεται στον Θεόφραστο και στον Διοσκουρίδη ως «εδώδιμος θαμνίσκος ου μέγας, μασχάλας έχων πολλάς, αβλαβήδε η βοτάνη προς γεύσιν». Παρ’ όλο που η καλλιέργειά της έχει δοκιμασθεί και σε άλλα κοντινά μέρη (προσέχτε τις απομιμήσεις – μελιτζάνες τύπου Λεωνιδίου) φαίνεται ότι μόνο στον κάμπο του Λεωνιδίου βρήκε τα καλύτερα χώματα και το ιδανικό μικροπεριβάλλον για να δώσει τον καλύτερό της εαυτό.

Κάθε χρόνο, στο Λεωνίδιο, γίνεται το Φεστιβάλ Τσακωνιάς, όπου ντόπιοι μάγειρες αλλά και καταξιωμένοι σεφ από την Ελλάδα και το εξωτερικό παρουσιάζουν προτάσεις εμπνευσμένες από τις εθνικές κουζίνες της Μεσογείου.

Σ’ ένα από αυτά η σπουδαία ερευνήτρια της ελληνικής γαστρονομίας Εύη Βουτσινά παρουσίασε μερικές συνταγές με μελιτζάνα:

• Προτσούμα – κάτι σαν λαγάνα – με μελιτζάνες (Λεωνίδιο)
• Μακαρόνια από στάρι ποικιλίας “μαυραγάνι” ζεματισμένα με κατσικίσιο βούτυρο και τηγανιτές μελιτζάνες (Γύθειο)
• Μελιτζανοσαλάτα Ξάνθης
• Μελιτζανοφάι μακεδονίτικο (μελιτζάνα, φρυγανιά, γιαούρτι, ντομάτα, σκόρδο, σπόροι μάραθου)
• Μελιτζάνες γιαχνί
• Μελιτζάνα με ρεβίθια (Βόλος)
• Τυλιχτά με μελιτζάνες (Θεσσαλονίκη)
• Μελιτζάνες ιμάμ (Μικρά Ασία)
• Πρόβατο με μελιτζάνες
• Μελιτζανοπίλαφο χιώτικο
• Μελιτζανόπιτα “ξυπόλητη” (Δωδεκάνησα)