Το διήμερο 27-28/1/2018 στην ετήσια κάθοδο των ΒορΟινών στην Αθήνα μας δόθηκε μια μεγάλη ευκαιρία να γνωρίσουμε την πορεία των κρασιών της Μακεδονίας (Μακεδονικός αμπελώνας).

Μια από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις των ΒορΟινών, ήταν την Κυριακή 28-1-2018  όπου στο Ξενοδοχείο Electra Metropolis, έγινε από τον Master of Wine κ. Κωνσταντίνο Λαζαράκη, μια εξαιρετική γευσιγνωσία 25 διαφορετικών οίνων της Μακεδονιας.  Το σκεπτικό ήταν ότι κάθε μέλος της ένωσης «Οίνοι Βορείου Ελλάδος» να αποστείλει με δική του επιλογή το κρασί που θα μπορούσε στο μέλλον να αποτελέσει ναυαρχίδα για την πορεία του οινοποιείου του.

“Αν υπάρχει ένας κλάδος που ισχύει το motto ‘το αύριο είναι το σήμερα’, αυτός είναι η οινοπαραγωγή” λέει ο Κ. Λαζαράκης. “Από την στιγμή που γεννηθεί μια ιδέα στο μυαλό ενός οινοπαραγωγού μέχρι να φτάσει αυτή στο ποτήρι μας, μπορούν να περάσουν χρόνια, ίσως και δεκαετίες. Είπαμε λοιπόν στα μέλη της ΕΝΟΑΒΕ να μπουν στα κελάρια τους και να επιλέξουν κρασιά που είναι αντιπροσωπευτικά στο τι θα πρέπει να περιμένουμε στο ποτήρι μας τα επόμενα χρόνια. Αυτή η γευσιγνωσία αναμένεται συναρπαστική, αφού, εκτός από ερεθίσματα για τους γευστικούς μας κάλυκες, θα δώσει και τροφή για σκέψη”.

Αν η οινογνωσία αυτή ήταν ένα νοερό ταξίδι στον βορειοελλαδίτικο αμπελώνα και μια θαυμάσια ευκαιρία να γνωρίσουμε εκλεκτά κρασιά του, μας δόθηκε ταυτόχρονα μια ευκαιρία να αποκομίσουμε ένα σωρό γνώσεις  -πράγματα και θάματα- που αφορούν τις σύγχρονες τάσεις της διεθνούς οινικής πραγματικότητας.

Η εκδήλωση αυτή έγινε στο πλαίσιο των ΒορΟινών,  της ετήσιας εκδήλωσης γευσιγνωσίας κρασιών και αποσταγμάτων των οινοπαραγωγών-μελών της ένωσης «Οίνοι Βορείου Ελλάδος» που οδήγησαν τον βορειοελλαδίτικο αμπελώνα στον 21ο αιώνα, κομίζοντας στην Αθήνα κρασιά γηγενών και ξενόφερτων ποικιλιών, ξηρών, αφρώδων και γλυκών, λευκών , ροζέ και ερυθρών, νέων και παλαιωμένων σοδειών.  Πάνε γύρω στα 25 χρόνια, όταν το 1993 δεκατρείς οραματιστές οινοπαραγωγοί της Βορείου Ελλάδος ίδρυσαν την «Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Μακεδονίας». Το 2002 μετονομάστηκε σε «Ένωση Οινοπαραγωγών του Αμπελώνα της Βορείου Ελλάδος», με την είσοδο νέων μελών από τη Θράκη και την Ήπειρο. Το 2010 οι οινοπαραγωγοί αποφασίζουν την ανανέωση της εικόνας της εταιρείας, η οποία πλέον φέρει τον διακριτικό τίτλο “Οίνοι Βορείου Ελλάδος“.

Oινογνωσία – Τα ΒορΟινά του Μέλλοντος

Η διαδικασία της γευσιγνωσίας εκτός της κλασικής δοκιμής (μάτι, μύτη, γεύση, επίγευση) συμπεριλάμβανε και ένα σκεπτικό που αφορούσε την ευρύτερη τάση που εκπροσωπούσε κάθε οίνος σε σχέση με 4 επίπεδα προσέγγισης που ήταν τα: Αμπέλι, Ποικιλίες,  Γενικά Χαρακτηριστικά, Στυλ. Το κάθε κρασί τοποθετήθηκε και κρίθηκε σε σχέση μ’αυτές τις παραμέτρους που καταγράφοντο στον πίνακα και στο τέλος αφού συγκεντρώθηκαν όλα τα στοιχεία,  βγήκαν κάποια γενικά συνολικά συμπεράσματα για το κατά που προσανατολίζονται οι οίνοι του Μακεδονικού αμπελώνα.

Στην δική μας παρουσίαση θα παρουσιάσουμε τις τάσεις, δείχνοντας το καλύτερο δείγμα κρασιού που εκπροσωπεί την τάση αυτή, ενώ θα συμπληρώνουμε και άλλα στοιχεία του κρασιού, στο βαθμό που συμμετέχει και σε άλλες τάσεις.

Αμπέλι

Στην κατηγορία του αμπελιού ενδεικτικές τάσεις ήταν το υψόμετρο, η λίμνη, η ωριμότητα και οι πολλαπλοί οίνοι.

Υψόμετρο

Μάχη για τα υψόμετρα που τελικά βγάζουν ιδιαίτερα κρασιά! Πολλοί οινοποιοί (Λαζαρίδης, Τσανταλης, …) ψάχνουν αμπελοτόπια σε ψηλότερα μέρη απ’ αυτά που καθιερώθηκαν για δημιουργήσουν νέες ετικέτες. Το κτήμα Κατσαρού στο ψυχρό κλίμα της Κρανιάς του Ολύμπου εδώ και χρόνια παράγει το Κτήμα Κατσαρού. Δοκιμάσαμε το Κτήμα Κατσαρού 2010, έναν ερυθρό ξηρό οίνο, ΠΓΕ Κρανιά από Cabernet Sauvignon 80%, Merlot 20%.

Λίμνη

Γύρω από τις λίμνες αναπτύσεται ένα μικροκλίμα που βοηθά το αμπέλι (Καστοριά, Αμύνταιο, Βελβεντός).

Ωριμότητα

Το κτήμα Παυλίδη, στα Κοκκινόγεια Δράμας,  εκπροσωπήθηκε με ένα χαρμάνι εσοδείας 2016 (νέα ετικέτα- δεν διατίθεται στην αγορά) από Αγιωργίτικο, Μαυροτράγανο, Λημνιώνα γνωστές  ποικιλίες που δοκιμάζονται στην περιοχή της Δράμας. Κάτι πολύ σημαντικό, αν αναλογιστεί κανείς, ότι στην περιοχή πρωτοκαλλιεργήθηκε το Cabernet Sauvignon, μετά βγήκαν κρασιά Gabernet Sauvignon με Αγιωργίτικο και τώρα ένα χαρμάνι μόνο με ελληνικές ποικιλίες. Το δε χαρμανι αυτό ήταν εξαιρετικό.

Rossi di Munte-Γινιετς 2013, οίνος ερυθρός ξηρός, ΠΓΕ Μετσόβου, Cabernet Sauvignon 100%, από το Κατώγι Αβέρωφ, Μέτσοβο Ιωάννινα.

Πολλαπλοί τρύγοι

Συνοινοποίση τριών διαφορετικών τρύγων του ιδίου αμπελιού (το άγουρο, την καρδιά και το υπερώριμο). Χαρακτηριστικό δείγμα η Τέχνη Αλυπίας Λευκός 2017, ΠΓΕ Δράμας, Sauvignon Blanc 80%, Aσύρτικο 20%, Κτήμα Τέχνη Οίνου, Μικροχώρι Δράμας. Ένα άλλο χαρακτηριστικό του κρασιού αυτού είναι, ότι το παραδοσιακό χαρμάνι της Δράμας απομακρύνεται από τον εντυπωσιασμό και αποκτά  μεγαλύτερη εσωτερικότητα.

Ποικιλίες

Στην κατηγορία των ποικιλιών έχουμε τις εξής παραμέτρους: Nέες ποικιλίες εσωτερικού, νέες ποικιλίες εξωτερικού, νέα χαρμάνια, η κυριαρχία της Μαλαγουζιάς,  παλιά κλήματα, συνοινοποίηση Field Blends, Single Site/Terroir.

Nέες ποικιλίες εξωτερικού

Στην Ελλάδα μετά την πρώτη φάση προασαρμογής των πρώτων ξενικών ποικιλίων (Cabernet Sauvignon, Merlot, Syrah, Chardonnay, Sauvignon Blanc) δοκιμάζονται νέες ποικιλίες όπως Riesling, Gewurztraminer, Semillon. Χαρακτηριστικό δείγμα η ετικέτα με το μονοποικιλιακό  Gewurztraminer 2017 από το κτήμα Δύο φίλοι στα Σιάτιστα Κοζάνης.

Nέες ποικιλίες εσωτερικού

Το χαρμάνι εσοδείας 2017 (νέα ετικέτα δεν διατίθεται στην αγορά) είναι ένας οίνος ερυθρός ξηρός, σε ποικιλιακή σύνθεση Μοσχόμαυρο 80%, Τσαπουρνάκος 20% από το κτήμα Βογιατζή στον Βελβεντό Κοζάνης που αξιοποιεί κατά τον καλύτερο τρόπο δυό νέες ποικιλίες -γνωστές όμως από παλιά- μιας νέας οιοπαραγωγικής περιοχής.

Νέα χαρμάνια

Η Άσπρη Πέτρα 2017 είναι ένας λευκός ξηρός οίνος, ΠΓΕ Καστοριάς σε ποικιλιακή σύνθεση Sauvignon Blanc 90%, Riesling 10% από το κτήμα Στεργίου στην Μεταμόρφωση Καστοριάς. Το  νέο που φαίρνει το κρασί αυτό είναι κατ’ αρχήν το χαρμάνι με δυο ξένες όξινες  ποικιλίες, και παραλλήλα την τάση για κρασιά σε νέους αμπελώνες, κοντά σε λίμνες και σε υψόμετρο,

Κυριαρχία Μαλαγουζιάς

Παρ΄ότι η Μαλαγουζία δεν συμπεριλήφτηκε στους τέσσερις πρεσβευτές των ελληνικών κρασιών (Ασύρτικο, Μοσχοφίλερο, Αγιωργίτικο, Ξινόμαυρο) στις αρχές του 2000 όταν εκπονήθηκε ο στρατηγικός σχεδιασμός του Ελληνικού Οίνου, σήμερα είναι η πιό διαδεδομένη ποικιλία με πάνω από 100 μονοποικιλακές ετικέτες και 200 συμμετοχές σε χαρμάνια. Ο βασιλειάς της Μαλαγουζιάς Βαγγέλης Γεροβασιλείου, παρουσίασε την Μαλαγουζιά 2017, ένα λευκό ξηρό οίνο, ΠΓΕ Επανομή, φυσικά χωρίς βαρέλι, που είναι μιά επιστροφή σε κρασιά χωρίς καθόλου βαρέλι.

Παλιά κτήματα

Η τάση της αξιοποίησης παλαιών κτημάτων είναι μια νέα διεθνής πρακτική. Στην Ελλάδα χαρακτηριστική έκφραση της είναι το κρασί Οικοσύστημα Ξινόμαυρο Reserve 2014-Παλαιά κτήματα, Ξινόμαυρο 100%, οίνος ερυθρός ξηρός, ΠΟΠ Αμύνταιο, από το κτήμα Άλφα στο Αμύνταιο Φλωρίνης. Ένα πληθωρικό ερυθρό κρασί από Ξινόμαυρο για πολύ ιδιαίτερες περιπτώσεις. Το συνιστά ανεπιφύλακτα και ο Robert Parker, δίνοντάς του βαθμολογία 93/100, τη μεγαλύτερη βαθμολογία για Ελληνικό ερυθρό οίνο!

Συνοινοποίηση

H Rapsani BIO 2015, oίνος ερυθρός ξηρός, ΠΟΠ Ραψάνη, με ποικιλιακή σύνθεση: Ξινόμαυρο,Κρασάτο, Σταυρωτό από την οινοποιία Τσάνταλης στον αμπελώνα Ραψάνης, είναι ένα χαρακτηριστικό δείγμα συνοινοποίησης των ποικιλιών όπως άλλωστε συνέβαινε στο παρελθόν, όταν τα κλίματα με τις τρεις ποικιλίες  βρισκόταν ανάκατα και τα σταφύλια τους οινοποιούντο μαζί.

Γενικά

Σαν γενικές τάσεις αναπτύσονται οι εξής: Cult of Personality, νέες περιοχές, Premium Rose, Βio, νέοι παραγωγοί, στάνταρ προϊόν, γυναίκες, Celar Door Only, Back to the Future, μικρές ποσότητες, Ιcon/super premium, ψυχρό κλίμα, Stelvin για τα ερυθρά κρασιά. 

Cult of personality

Εδώ φυσικά υπάγονται τα κρασιά του Ανέστη Μπαμπατζιμόπουλου, ΠΓΕ Πλαγιές Βερτίσκου,  στην Όσσα Λαγκαδά της Θεσσαλονίκης, και  ειδικά ο Κyrios 2010, οίνος ερυθρός  ξηρόςσε σύνθεση Merlot 50%, Syrah 5o%

Nέοι παραγωγοί

Η Έλινος-Οικογένεια Ταραλά είναι μια νέα μονάδα στη Φυτειά Ημαθίας που μας παρουσιάσαν τη Νάουσα 2013 , οίνο ερυθρό ξηρό, Ξινόμαυρο 100%,  ΠΟΠ Νάουσας.

Γυναίκες

Η Αlexandra 2017 είναι ένας λευκός ξηρός μονοποικιλιακός  οίνος, Μαλαγουζιά, ΠΓΕ Χαλκιδικής, από την Κλαούντια Παπαγιάννη στην Αρναία Χαλκιδικής και αντιπροσωπεύει μεταξύ άλλων την παρουσία των γυναικών στο ανδροκρατούμενο χώρο, όπως και την κυριαρχία της Μαλαγουζίας.

Celar Door Only

Kρασιά ιδιαίτερα σε μικρό αριθμό φιαλών διατίθενται μόνο στα οινοποιεία. Την τάση αυτή εκπροσωπεί το Χαρμάνι εσοδείας 2013, οίνος ερυθρός ξηρός, σε ποικιλιακή σύνθεση Ξινόμαυρο 50% και Μαυροδάφνη 5ο%, ένα νέο χαρμάνι, από το κτήμα Κυρ-Γιάννη, στο Γιανακοχώρι Ημαθίας.

Βack to the Future

Στο Άθως η Οινοποιία Μυλοπόταμος-Οίνοι Αγίου Όρους, Ιερό κελί Αγίου Ευσταθίου δια του γνωστού ιερομόναχου πατέρα Επιφανείου, μας παρουσιάσει τον ερυθρό ξηρό οίνο, ΠΓΕ Αγίου Όρους με ποικιλιακή σύνθεση Λημνιό 80%, Μerlot 20% αξιοποιώντας την παλαιά ποικιλία του Λημνιού.

Ψυχρό κλίμα

Rossi di Munte-Γινιετς 2013, οίνος ερυθρός ξηρός, ΠΓΕ Μετσόβου, Cabernet Sauvignon 100%, από το Κατώγι Αβέρωφ, Μέτσοβο Ιωάννινα. Σταθερή αξία σε ψυχρά κλίματα.

 

Στυλ

Στο πεδίο του χώρου του στυλ αναπτύσσονται οι εξής τάσεις: παλαίωση Λευκών, πιό ελαφρά κόκκινα κρασιά, λιγότερο έντονα λευκά, λιγότερο βαρέλι, Οrange, ρετσίνα, χαμηλότερο αλκοόλ, αφροί, πιο ελαφρα ροζέ, Blanc de noir, Alternative, υψηλότερες οξύτητες, υπομονή στο Λευκό, Νatural wine,   Whole Bunch.

Η Γουμένισσα 2015, οίνος ερυθρός ξηρός, ΠΟΠ Γουμένισσα, από Ξινόμαυρο 70% και Νεγκόσκα 30% από το κτήμα Χατζηβαρύτη, στη Φιλυριά Γουμένισσας Κιλκίς. Ένα γεμάτο, πλούσιο κρασί με έντονο κόκκινο χρώμα, με ελαφρά κεραμιδί ανταύγειες που εκπροσωπεί τους πιο ήπιους προς το natural οίνους.

Οrange

H “DR” Debina Respect είναι ένας οίνος λευκός ξηρός, ΠΟΠ Ζίτσα, από Ντεμπίνα 100% του παραγωγού Zoinos Winery, της Ζίτσας Ιωαννίνων και εκτός της “orange” γεύσης είναι ένα κρασί που θυμίζει την γεύση της Ντεμπίνας των παλιών καιρών.

Ρετσίνα

Οι ρετσίνες επιστρέφουν  δυναμικά. Το οινοποιείο Κεχρή που πρωτοστάτησε σ’ αυτήν ανάσταση το αγαπημένου κρασιού προσέθεσε στο κλασικό «Κεχριμπάρι» και στο «Δάκρυ του Πεύκου»,  την  σπινθηρίζουσα ρετσίνα «Αφρός», ακολουθώντας την παραδοσιακή μέθοδο οινοποίησης που ξαναγίνεται μόδα, περί τα τέλη του 2016, αρχές του 2017. Το «pet-nat» κρασί (petillant naturel) είναι την ίδια στιγμή η πιο σύγχρονη παγκόσμια τάση. Ο Αφρός είναι ένα κρασί (Ροδίτης 100%) που δεν γίνεται με επαναζύμωση, γιατί αυτό δεν ήταν μέσα στην παράδοση όπως γινόταν με τα αφρώδη της Ευρώπης. Είναι λοιπόν μία σπινθηρίζουσα ρετσίνα όπως παραδοσιακά γινόταν και όχι μία αφρώδης.

Πιο ελαφρά ροζέ

Rose Boutari 2017 (νέα ετικέτα-δεν διατίθεται στην αγορά), οίνος ροζέ ξηρός, ΠΓΕ Ημαθία, Ξινόμαυρο 100%, από την οινοποιία Μπουτάρη, στον Στενήμαχο Ημαθίας.

Βlanc de noir

O Trygias Foundi  είναι ένας λευκός ξηρός οίνος, Blanc de noir, ΠΓΕ Ημαθία, από ξινόμαυρο 100% του οινοποιείου Κτήμα Φουντή, από τη Νέα Στράντζα Ημαθίας, μιας νέας αμπελουργικής περιοχής, το δε πέρασμα από το βαρέλι είναι διακριτικό και χαρακτηρίζει τις νέες τάσεις.

Alternative

To Primus Zitsa Barrique 2015 είναι ένας ιδιαίτερα ξεχωριστός λευκός ξηρός οίνος, ΠΟΠ Ζίτσα με μοναδικό καπνιστό χαρακτήρα. Παράγεται από την ποικιλία Ντεμπίνα στο κτήμα Γκλίναβος  παλαιώνει σε δρύινα γαλλικά βαρέλια για τουλάχιστον 6 μήνες, και ανήκει στην κατηγορία των alternative wines, όπου η υπομονή να βγουν στην αγορά (όταν πρέπει) είναι ένα από τα χαρακτηριστικά τους.

Νatural wine

Η Μαλαγουζιά Naked εμπεριέχει την ιστορία μιας ελληνικής ποικιλίας σταφυλιού που σήμερα καλλιεργείται σε ένα μεγάλο μέρος της χώρας καθώς η καλλιέργειά της στο κτήμα Πόρτο Καρράς ξεκινάει στα μέσας της δεκαετίας του ’60. Από αυτό τον αμπελώνα, όπου υπάρχουν κάποια από τα παλαιότερα κλήματα Μαλαγουζιάς στη χώρα, προέρχεται η Μαλαγουζιά Naked. Η ονομασία Naked προέρχεται από την εμφιάλωση η οποία μετά τη λευκή οινοποίηση και την παραμονή για 10 μήνες σε νέα Γαλλικά βαρέλια, εμφιαλώνεται ως έχει (naked), χωρίς καμία επεξεργασία και φιλτράρισμα. Πρόκειται για ένα συλλεκτικό κρασί που ενδεχομένως αναδεικνύει το μεγαλείο αυτής της σπουδαίας ποικιλίας και κυκλοφορεί μόνο σε περιορισμένες και αριθμημένες φιάλες magnum.

 Whole Bunch

Μια νέα διεθνής τάση είναι να γίνεται  ζύμωση με ολόκληρα τα τσαμπιά (whole bunch) χωρίς δηλαδή να ξεχωρίζουν τα κοτσάνια, σε μια τεχνική που συζητείται πολύ. Το Syrah 2016, οίνος ξηρός ερυθρός, ΠΓΕ Πιερίας, μονοποικιλιακό Syrah από το κτήμα Κitrvs Winery, στην Πύδνα της Πιερίας, εκπροσωπεί την τεχνική αυτή καθώς και την τάση τα ερυθρά να πωματίζονται με βιδωτό καπάκι (Stelvin) και όχι με φελλό.

Tα παραλειπόμενα των ΒορΟινών

Το κτήμα οι Δυό φίλοι, από τα Σιάτιστα Λοζάνης , στην γευσιγνωσία χαιρετίστηκαν ως οινοποιοί που υιοθέτησαν και ανάπτυξαν την ποικιλία  Gewurztraminer,  και ως νέοι παραγωγοί μιας νέας περιοχής με παράδοση.  ‘Ομως το κρασί τους που λατρέψαμε ήταν το Μοσχόμαυρο τους, όπου μ’ αυτό επιβεβαιώθηκε η τάση,  της αξιοποίηση νέων τοπικών ποικιλιών.

To γεγονός των ΒορΟινών

Γεγονός των ΒορΟινών 2018 ήταν η παρουσίαση του βιβλίου της Κυρίας του Ελληνικού Κρασιού, της κυρίας Σταυρούλας Κουράκου-Δραγώνα: “Ξινόμαυρο, η οινάμπελος της Κεντροδυτικής Μακεδονίας”.

Η ζωή και το έργο της Σταυρούλας Κουράκου – Δραγώνα δύσκολα θα μπορούσε να χωρέσει μέσα σε λίγες λέξεις. Μπήκε στο Πανεπιστήμιο, στο Χημικό Τμήμα στα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια. Σχεδόν και εργάστηκε στο Υπουργείο Γεωργίας στο Ινστιτούτο Οίνου. Η πρώτη γυναίκα με δίπλωμα οινολόγου στην Ευρώπη. Εξελέγη παμψηφεί πρόεδρος του Διεθνούς Οργανισμού Αμπέλου και Οίνου. Υπερασπίσθηκε και κατοχύρωσε 27 Ελληνικές ονομασίες προελεύσεως (ΠΟΠ)  με πρόσφατες  αυτή του Vinsanto, και της Μαλβαζίας, καθώς και την ελληνική καταχύρωσης  του ούζου.  Για το έργο της έχει παρασημοφορηθεί στην Γαλλία, στην Ισπανία και στην Ιταλία.

Στο βιβλιογραφικό έργο της κυρίας Σταυρούλας Κουράκου συμπεριλαμβάνονται 13 βιβλία εκ των οποίων το σπουδαιότερο είναι το “Άμπελος και οίνος στον αρχαίο ελληνικό κόσμο”, μια πολυτελής έκδοση 278 σελίδων, όπου περιγράφεται η κουλτούρα των αρχαίων Ελλήνων σχετικά με το κρασί, αλλά και η σημαντική επίδραση που είχαν οι αρχαίοι Έλληνες στη μεταγενέστερη ανάπτυξη της οινικής κουλτούρας.

Το βιβλίο της, 228 σελίδων, «Το Ξινόμαυρο. Η οινάμπελος της Κεντροδυτικής Μακεδονίας», πανόδετο, με πλούσια εικονογράφηση, αφορά στα κύρια κέντρα καλλιέργειας του Ξινόμαυρου: Νάουσα, Αμύνταιο, Γουμένισσα, Βελβεντό και Ραψάνη, με αναφορές στην ιστορία τους και στην πολιτισμική κληρονομιά της σύγχρονης οινοπαραγωγής της Κεντροδυτικής Μακεδονίας. Συγκίνηση προκάλεσαν η ομιλία της, μια φωνή στιβαρή και όλο δύναμη ζωής, και   μια φωτογραφία του βιβλίου της όπου εμφανίζεται στον τρύγο της δεκαετίας του 1970, ο μικρός Στέλιος Μπουτάρης, σημερινός πρόεδρος της Ένωσης “Οίνοι Βορείου Ελλάδος” που στεκόταν δίπλα της!