Τόπος – Ιστορία Νάουσας

Η Νάουσα βρίσκεται σε υψόμετρο 300 μ. στους πρόποδες του ανατολικού Βερμίου, σε μια φυσική αγκαλιά και δεσπόζει σ’ ολόκληρο τον εύφορο κάμπο της Ημαθίας, που εκτείνεται μέχρι την Θεσσαλονίκη.

Η Νάουσα είναι μια σχετικά νέα πόλη με ζωή 6 αιώνων, στα πόδια της όμως βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος της Μίεζας που είχε ήδη εντοπισθεί από τον 19ο αιώνα, από το Γάλλο περιηγητή Delacoulonche και έγινε αντικείμενο συστηματικής έρευνας μετά το 1950, όταν εντοπίστηκαν οι οικισμοί από την ύστερη εποχή του Χαλκού, την εποχή του Σιδήρου, την κλασική, αλλά κυρίως την ελληνιστική εποχή, που είναι και η σπουδαιότερη από πλευράς διασωζομένων μνημείων (τέλος 4ου αι.-168 π.Χ.). Μεταξύ των πολλών διάσπαρτων αρχαιολογικών ευρημάτων της περιοχής σημαντικότερα θεωρούνται οι μοναδικοί μεγάλοι Μακεδονικοί τάφοι, η Σχολή του Αριστοτέλη στο Νυμφαίο της Μίεζας, ο χώρος όπου ο μέγιστος φιλόσοφος της Αρχαιότητας Αριστοτέλης δίδαξε τον Μέγα Αλέξανδρο και τού έδωσε τα εφόδια να κατακτήσει και να αλλάξει την ιστορία του αρχαίου κόσμου, και τέλος, το αρχαίο θέατρο της πόλης που ανασκάπτεται από την αρχαιολογική υπηρεσία.

Αντίθετα με τις γειτονικές Βέροια και Έδεσσα, που έχουν συνεχή παρουσία στο χώρο, στην περιοχή της Νάουσας παρατηρείται ένα σημαντικό χρονικό κενό και η επανακατοίκηση της σημερινής Νάουσας χρονολογείται λίγο πριν από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (1453).

Κλειδί στην ανάπτυξη της Νάουσας ήταν η θέση της και το ποτάμι της, η Αράπιτσα, όχι μόνον σαν στοιχείο φυσικής ομορφιάς αλλά και ως πλουτοπαραγωγική δύναμη, γιατί τα άφθονα νερά της, κινούσαν παλιά υδρόμυλους που άλεθαν στάρι, καλαμπόκι, σουσάμι και έπλεναν μαλλί, υφάσματα και χαλιά, αλλά και αργότερα ήταν η κινητήριος δύναμη για τα εργαστήρια και τα εργοστάσια της κλωστοϋφαντουργίας.

Η Νάουσα το 1822 ξεσηκώνεται στην Ελληνική Επανάσταση και πληρώνει με το αίμα της τη συμμετοχή, όταν τελικά η πόλη μετά από πολιορκία καταλαμβάνεται και οι Τούρκοι προβαίνουν σε σφαγές αγωνιστών, αμάχων και λεηλατούν τις περιουσίες. Κάποιες γυναίκες προτιμούν να πεθάνουν πέφτοντας με τα παιδιά τους στα νερά του καταρράκτη της Αράπιτσας, δημιουργώντας έτσι με την θυσία τους το ύψιστο μήνυμα του αγώνα για την ελευθερία.

Στα μέσα του 19ου αιώνα, δημιουργείται το πρώτο υδροκίνητο εργοστάσιο, το μεγαλύτερο των Βαλκανίων, και από τότε ακολουθούν και άλλα εργοστάσια κλωστοϋφαντουργίας, έτσι ώστε στο τέλος του 19ου αιώνα να εργάζονται σ’ αυτά 5.000 εργάτες και εργάτριες και η Νάουσα να θεωρείται το “μικρό Μάντσεστερ των Βαλκανίων”.

Η Ένωση με την Ελλάδα (1912) και αργότερα η υποδοχή χιλιάδων προσφύγων από την Μικρά Ασία (1922) και η δασμολόγηση των εισαγόμενων προϊόντων κλωστοϋφαντουργίας δημιούργησε μια νέα ώθηση και η Νάουσα μέχρι το 1975 ήταν από τις πλέον εύπορες πόλεις της Ελλάδας. Στα τέλη του 20ού αιώνα, απελευθερώνονται οι αγορές και ένα μετά το άλλο τα εργοστάσια έκλεισαν, με τα έρημα πια παλιά πέτρινα εργοστάσια, αλλά και τα σύγχρονα, να θυμίζουν το ένδοξο παρελθόν της πόλης.

Η πόλη της Νάουσας στις αρχές του 21ου αιώνα επιχειρεί για άλλη μια φορά να βρει τον βηματισμό της, να σηκώσει κεφάλι και να πρωταγωνιστήσει ξανά.

Όπλα της, η όμορφη πόλη, με τα αξιοθέατά της: Το πάρκο της Νάουσας με το όργιο της φύσης, την λίμνη με κύκνους, πάπιες και ψάρια, τους μπαξέδες με τα λουλούδια και την επιβλητική θέα στον κάμπο της Ημαθίας, τον πύργο του ρολογιού και την ψηλή αψίδα στο Δημαρχείο. Οι Μπούλες, ένα από σημαντικότερα δρώμενα της ελληνικής αποκριάς, αποτελεί κομμάτι της ζωής των Ναουσαίων και ταυτόχρονα προκαλεί την προσέλευση χιλιάδων επισκεπτών.

Οι νέοι άνθρωποι της Νάουσας, η κοινωνία και η τοπική αυτοδιοίκηση έχουν αντιληφθεί ότι η νέα αναπτυξιακή πορεία της πόλης πρέπει να στηριχθεί στην πολιτιστική της κληρονομιά, στον αγροδιατροφικό τομέα και ειδικά στα ροδάκινα και στον αμπελώνα της – η Νάουσα είναι διεθνής πόλη του οίνου και της αμπέλου -, στη γαστρονομική της παράδοση και στον εναλλακτικό τουρισμό.