Η Νάξος, όπως μαρτυρούν τα αρχαιολογικά ευρήματα στις θέσεις Γκρότα και σπήλαιο Ζα, κατοικείτο ήδη από την 4η χιλιετία π.Χ. Κατά την 3η χιλιετία π.Χ. αναπτύχθηκε στο Αιγαίο ο Κυκλαδικός πολιτισμός και η Νάξος υπήρξε ένα από τα σημαντικότερα κέντρα, όπως μαρτυρούν και τα αρχαιολογικά ευρήματα από τάφους και τα εξαιρετικής τέχνης κυκλαδικά ειδώλια.

Κατά τη 2η χιλιετία π.Χ., περίοδο άνθισης του μυκηναϊκού πολιτισμού, η Νάξος παίζει τον ρόλο της συνδετικής γέφυρας μεταξύ της κεντρικής Ελλάδας και της Ανατολής, η δε σύνδεση της Νάξου με τον μινωϊκό πολιτισμό αποτυπώνεται και στον μύθο που αναφέρει ότι ο Νάξος ήταν γιος του Απόλλωνα και της Ακάλης, κόρης του Μίνωα, και απ’ αυτόν πήρε το όνομά του το νησί.

Η κατοίκηση και η ανάπτυξη του νησιού συνεχίζεται και τους επόμενους αιώνες, οπότε, κατά τον 7ο π.Χ. αιώνα, σχηματίζεται μια ολιγαρχική κοινωνία με τους κατοίκους της να ασχολούνται με τη γεωργία, τη κτηνοτροφία, την αλιεία, το εμπόριο και τις τέχνες – ιδιαίτερα την μαρμαρογλυπτική – με λαμπρά δείγματα τα αφιερώματα σε ιερά όπως η Σφίγγα των Ναξίων στους Δελφούς και οι Λέοντες στη Δήλο που μαρτυρούν την ισχύ και τον πλούτο του νησιού.

Το 490 π.Χ., η Νάξος υπέστη καταστροφές από τους Πέρσες που προσπαθούσαν να επεκτείνουν την επιρροή τους στο Αιγαίο, χωρίς να καταφέρει ποτέ να συνέλθει και να ξαναβρεί την παλιά της αίγλη. Στη ναυμαχία της Σαλαμίνας, οι Νάξιοι πολέμησαν στο πλευρό των Αθηναίων εναντίον των Περσών και μετά τη νίκη των Ελλήνων η Νάξος έγινε μέλος της αθηναϊκής συμμαχίας.

Το 1537 τελειώνει η περίοδος της Ενετοκρατίας και η Νάξος καταλαμβάνεται από τον Μπαρμπαρόσα και από τους Τούρκους, που όμως δεν εγκαταστάθηκαν στο νησί, περιοριζόμενοι μόνο στην είσπραξη φόρων.

Η Νάξος έγινε επίσημα τμήμα του νεοσύστατου Ελληνικού κράτους το 1831. Για πολλά χρόνια, μεγάλη πλουτοπαραγωγική πηγή της Νάξου ήταν τα μεταλλεία της σμύριγδας και μαζί με την γεωργία και την κτηνοτροφία διαμόρφωσαν μια κοινωνία αυτάρκη. Στις μέρες μας, ο Τουρισμός, σε αντίθεση με τα άλλα νησιά των Κυκλάδων, δεν έγινε μονοκαλλιέργεια και δεν αποτέλεσε ποτέ την πρώτη προτεραιότητα των Ναξιωτών. Θα μπορούσαμε μάλιστα να ισχυριστούμε ότι η Νάξος είναι ένα πρότυπο ισόρροπης ανάπτυξης.