Ο πλούτος της Ύδρας: Τα φορτιάρικα ζώα

Ύδρα - Ο πλούτος του νησιού, τόπος ιστορία της Ύδρας - - Greek Gastronomy Guide
Jun 24 2020

Ο πλούτος της Ύδρας: Τα φορτιάρικα ζώα

Για την μοναδική Ύδρα έχουν ειπωθεί τόσα πολλά! Εντυπωσιακή, ανεπανάληπτη, αριστοκρατική, γοητευτική, κοσμοπολίτικη.  Νησί ανυπέρβλητης γοητείας που ενέπνευσε δεκάδες καλλιτέχνες που την έκαναν πηγή της έμπνευσής, τους αλλά και καταφύγιο της ζωής τους, νησί με ιστορία και μεγάλη ναυτική παράδοση, με τα χνάρια του ναυτικού της πολιτισμού σε κάθε σημείο του οικισμού.

Τα όμορφα πλακόστρωτα δρομάκια, τα ανθοστόλιστα σπίτια με τις μπουκαμβίλιες, τα καλοδιατηρημένα πέτρινα αρχοντικά, χτισμένα αμφιθεατρικά κάτω από τα γυμνά βράχια, μαζί με τα γραφικά γαϊδουράκια και τα άλογα, αποτελούν ένα πανέμορφο σκηνικό που σε προκαλεί να σταματήσεις τον χρόνο σου και να ζήσεις σε άλλους χαλαρωτικούς ρυθμούς.

Υδρα - Greek Gastronomy Guide

Βέβαια, εκτός της τουριστικής και γραφικής εικόνας, υπάρχει και η καθημερινότητα. Γιατί η Ύδρα σ’ όσους την ζουν καθημερινά, αντιλαμβάνονται ότι είναι ένα νησί δύσκολο. Τίποτε δεν γίνεται άκοπα. Γι’ αυτό και δεν την έχουν επιλέξει ως τόπο διακοπών ή παραθερισμού όσοι επιθυμούν τις εύκολες λύσεις.

Αυτή την φορά θα μιλήσουμε όχι για τις εμφανείς και ένδοξες ομορφιές του νησιού, αλλά για έναν άλλο πλούτο, την ραχοκοκκαλιά της κοινωνίας και της οικονομίας του νησιού.

Η Ύδρα, με δυο λόγια, οφείλει τη διατήρηση του γραφικού της οικισμού και την παγκόσμια φήμη του νησιού, στην αρχιτεκτονική ομορφιά της, στο γεγονός της μη ύπαρξης τροχοφόρων και στην άοκνη και αδιάλλειπτη εργασία των φορτιάρικων ζώων και των αγωγιατών τους που διακινούν τα πάντα στο νησί.

Στην Ύδρα, καθημερινά, δεκάδες φορτιάρικα ζώα (μουλάρια, άλογα, γαϊδούρια) διακινούν οικοδομικά υλικά, μετακινούν προϊόντα διατροφής, εξοπλισμού και αγαθών καταστημάτων, μεταφέρουν μπαγκάζια, είτε ντόπιων είτε ξένων επισκεπτών. Στην παρακάτω φωτογραφία, τρεις φοράδες – η Φαίδρα, η Αλίκη και η Μάγια – του αγωγιάτη Αργύρη φορτώνονται για να κάνουν διανομή τροφίμων κατ’ οίκον.

Τα φορτιάρικα ζώα της Ύδρας μεταφέρουν τους ηλικιωμένους στα μακρινά μοναστήρια όταν γίνονται τα πανηγύρια, ή σέρνουν τα ίδια το αλέτρι, για να οργωθούν τα χωράφια, και να φυτευθούν κύριως δημητριακά και να γίνουν κατόπιν οι ζωοτροφές τους, ενώ στα σημεία που δεν μπορεί να περάσει το απορριματοφόρο – το μοναδικό τροχοφόρο του νησιού – κάποια ζώα μεταφέρουν τα σκουπίδια σε σημεία όπου περνάει.

Χιλιάδες επισκέπτες της Ύδρας διέσχισαν τα πανέμορφα καλντερίμια πάνω σε γαιδουράκια και μουλάρια, ανάμεσα σε υπερήφανα αρχοντικά και όμορφες σκιερές πλατεΐτσες, γνωρίζοντας έτσι και τις πιο απόκρυφες ομορφιές  του παραδοσιακού οικισμού.

Στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Υδρα - Greek Gastronomy Guide

Για απαιτητικούς ταξιώτες, υπάρχουν διαδρομές από δύσβατα μονοπάτια, που οδηγούν σε ξωκλήσια, μοναστήρια και όμορφες παραλίες.

Για τους φίλους των extreme sports προβλέπονται ακόμα πιο δύσκολες πορείες με τις ανάλογες εξαρτήσεις, που προβλέπουν  μέχρι και νιτσεράδες, για τις ξαφνικές νεροποντές. Εδώ οι ιππείς κατηφορίζουν τον δρόμο από τα Καλά Πηγάδια που έχει μετατραπεί σε ορμητικό χείμαρο. Για τα μουλάρια η κοσμοχαλασιά αυτή είναι ένα παιγνιδάκι, ενώ για τους ιππείς μια συναρπαστική εμπειρία.

Στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Υδρα - Greek Gastronomy Guide

Ο Ηλίας Μαστρογιάννης, από τους τυπικούς αγωγιάτες της Ύδρας, με τα δυό του μουλάρια, τον Μάρκο και τον Αραπάκη επιστρέφει μ’ έναν σημαντικό επιβάτη.

Στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Υδρα - Greek Gastronomy Guide

Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Ύδρας, Σπετσών, Αιγίνης και Τροιζινίας κκ Εφραίμ επιστρέφει από την λειτουργία ενός μοναστηριού, σε απόμακρη τοποθεσία του νησιού (π.χ. τα μοναστήρια της Ζούρβας, ή της Αγίας Τριάδας, απέχουν 2-3 ώρες ταξίδι από το λιμάνι).

Στο μοναστήρι της Αγίας Τριάδας στην Υδρα - Greek Gastronomy Guide

Η Ελευθερία Μαστρογιάννη με τον Ψαρρή της, μια Υδραία περήφανη για την αγάπη της για τα ζώα.

M’ ένα μουλάρι, τον Μάρκο, και με φοράδα του, την Αστραπή, ο  Θανάσης οργώνει το χωράφι με το αλέτρι, για να φυτευτούν δημητριακά, και αυτά με τη σειρά τους να θρέψουν τα φορτιάρικα ζώα που θα αφεθούν εκεί ελεύθερα για να τραφούν.

Τα μουλάρια, τα γαϊδούρια και τα άλογα στην Ύδρα φροντίζονται καθημερινά, είναι καλοζωισμένα, δεν έχει κανείς παρά να τα παρατηρήσει, όταν περνάνε δίπλα του. Το τρίχωμα τους λάμπει. Όχι γιατί είναι τα “μηχανήματα”, το μεταφορικό μέσο των Υδραίων που πρέπουν να λάμπουν όπως οι λιμουζίνες, το μέσο εξασφάλισης ενός εισοδήματος, αλλά κυρίως γιατί είναι ψυχές, έχουν προσωπικότητα, το καθένα έχει τον τύπο του, και γιατί στην Ύδρα ζώα και οι άνθρωποι ζουν στο νησί σαν μία οικογένεια. Και δεν έχουν ανάγκη των φιλοζωικών για τους υποδείξουν πώς να αγαπούν και πώς να συμβιώνουν με τα ζώα.

Από τη δεκαετία του ’60 και μετά, όταν η Ύδρα πήρε τ’ απάνω της, μετά τις τρεις ταινίες που την  έφεραν στο παγκόσμιο προσκήνιο – Το κορίτσι με τα μαύρα (1956), Το παιδί και το δελφίνι (1958), Φαίδρα (1962) -,  ξεκίνησε η ανοικοδόμηση της Ύδρας με την αγορά σπιτιών από Έλληνες και ξένους, καλλιτέχνες, ζωγράφους, αναχωρητές, οι οποίοι την λάτρεψαν και θέλησαν να ζήσουν εδώ.

Μοχλός της οικονομικής ανάπτυξης ήταν η συντήρηση του παραδοσιακού οικισμού, με όλες τις αυστηρές προδιαγραφές που επέβαλλε η αρχαιολογική υπηρεσία σώζοντας έτσι τη φυσιογνωμία του νησιού, με αρωγό τη δουλειά των αγωγιατών και των ζώων.

Στην Ύδρα σήμερα ζουν γύρω στα 300-400 φορτιάρικα ζώα και περίπου 30 οικογένειες που από γενιά σε γενιά ζουν αποκλειστικά με το αγώγι.

Από την άλλη, υπάρχουν δεκάδες οικογένειες που έχουν τα ζώα τους ελεύθερα στα κτήματά τους και τα χρησιμοποιούν για ιδιωτικούς λόγους.

Στα 60 χρόνια, τα ατυχήματα με ζώα ήταν μηδαμινά, ενώ οι καταγγελίες που κατατέθηκαν στην αστυνομία ήσαν ελάχιστες και από ό,τι γνωρίζω αυτές αφορούσαν φώλιασμα σκύλων (πράξη καταδικαστέα). Δεν θέλω να ασχοληθώ με τους σκοπούς των διάφορων φιλοζωικών οργανώσεων, που αρκετές απ’ αυτές κάνουν σημαντικό έργο. Δεν επιτρέπεται όμως να δυσφημούν ένα νησί μόνο και μόνο για να διαφημίσουν τον ρόλο τους και ενδεχομένως για να δικαιολογήσουν κάποιες επιδοτήσεις τους.

Είναι κρίμα και άδικο να πατάς το λήμμα “ζώα στην Ύδρα” και πρώτα να βγαίνουν άρθρα που είναι δυσφημιστικά για το νησί. Είδα άρθρα και εικόνες που μιλούσαν για “κακοποίησεις ζώων”. Στη μία, ένας αγωγιάτης “φέρεται να κλωτσά το ζωντανό του”, ενώ έκανε κόντρα με το πόδι του πάνω στο σαμάρι για να δέσει και να στερεώσει καλά ένα παράθυρο, μια άλλη ένα ψυγείο πάνω που δεν ξεπερνούσε τα 80 κιλά πάνω σ’ ένα μουλάρι, και μιά άλλη έναν όγκο άχυρου πάνω σ’ένα, το οποίο φυσικά έχει όγκο αλλά μικρό βάρος. Κριτικές από ανθρώπους με ευαισθησίες “καλοκαιρινών διακοπών” και άσχετους με τη ζωή του νησιού.

Αξίζει κανείς να παρατηρήσει με τι προσοχή και τι τέχνη oι αγωγιάτες δένουν και σταθεροποιούν με τα σχοινιά τους, όπως εδώ ο παλαίμαχος Χρίστος Μπίκος, ώστε να μην υπάρξουν προβλήματα μετακίνησης των φορτίων.

Τα μουλάρια μπορούν να σηκώσουν έως και το 3πλάσιο του βάρους τους. Το όριο βάρους στα ζώα αυτά, βάση κανονισμών είναι τα 150 κιλά, δηλαδή όχι πάνω από 3 σακιά τσιμέντο, πράγμα που τηρείται ευλαβικά από όλους. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να έχουν γίνει και κάποια ελάχιστα μεμονωμένα περιστατικά κακομεταχείρισης που αποτελούν εξαίρεση και όχι τον κανόνα, και αυτό που πρέπει να δει κανείς κρίνοντας έναν τόπο με δικαιοσύνη, είναι να βλέπεις το δάσος και όχι να επικεντρώνεσαι στο δενδράκι.

Τα ζώα δεν νοιάζονται για τον ήλιο και δεν ενοχλούνται όπως οι άνθρωποι. Τα παρατηρώ κατακαλόκαιρο στα χωράφια, που ενώ έχουν τη δυνατότητα να κρυφτούν κάτω από τη σκιά δέντρων, κοιμούνται όρθια στεκόμενα στον ήλιο. Παρ’ όλα αυτά, για λόγους εντύπωσης από το 2019 τα ζώα που περιμένουν τους επισκέπτες στο λιμάνι, έχουν και αυτά τις ομπρέλες τους, για να μην ανησυχούν οι πλέον οι “ευαίσθητοι πολίτες”.

Οι Υδραίοι πάντως ζουν με τα ζώα τους, δεν τα ξεχνούν στις γιορτές τους, στα πανηγύρια τους αλλά και στις Αποκριές, ενώ στις 2 του Σεπτέμβρη στο ξωκλήσι του Αγίου Μάμα σε μια πανέμορφη τοποθεσία δυο ώρες δρόμος δυτικά του οικισμού, τιμούν τον άγιο, προστάτη των ζώων τους.

Ένα άρθρο, ελάχιστη τιμή στα ζώα αυτά, που είναι ο πραγματικός πλούτος της Ύδρας!

Γιατί η Ύδρα δεν θα ήταν αυτή που είναι, χωρίς τα φορτιάρικα ζώα της.

<