Οδοιπορικό στην Κρήτη

Ευλογημένο νησί από τους θεούς, χάρη στα απλόχερα δώρα της φύσης και της ιστορίας. Ανέγγιχτη και εύφορη φύση, υπερήφανα βουνά με μακραίωνο ποιμενικό πολιτισμό, επιβλητικά φαράγγια, σπήλαια, οροπέδια, πεδιάδες με χιλιάδες ελαιόδεντρα, απέραντοι αμπελώνες, η πιο πλούσια χλωρίδα της Ευρώπης, χίλια χιλιόμετρα ακτές, με την Κρητική Κουζίνα, την πιο υγιεινή και νόστιμη κουζίνα του κόσμου, η Κρήτη αποτελεί το λίκνο του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Αδιάψευστοι μάρτυρες το ανυπέρβλητο παλάτι της Κνωσού, οι τοιχογραφίες, τα κοσμήματα, τα κεραμικά και πολλά άλλα μοναδικά ευρήματα που βρίσκονται κυρίως στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου αλλά και στα αρχαιολογικά μουσεία και τους 60 αρχαιολογικούς χώρους διάσπαρτους σε όλο το νησί.

Την Κρήτη, κάθε φορά που την επισκέπτεσαι, ανακαλύπτεις σ’ αυτήν κάτι καινούργιο. Το παλιό άλλοτε αντιστέκεται υπερήφανα κι άλλοτε υποχωρεί. Πολλές φορές το νέο εισβάλει βίαια και καταστροφικά, άλλοτε όμως καινοτόμα και αιφνιδιαστικά πρωτοποριακά, αυτονομείται ή παντρεύεται αρμονικά με το παλιό.

Η παράδοσή της βαστά γερά, στην κτηνοτροφία όπου η ποιμενική ζωή διατηρεί αιώνες τώρα αναλλοίωτα τις πρακτικές, τα ήθη και τα έθιμά της, (όπως τα μιτάτα στα βουνά, την κουρά των αμνών, τη λεβεντιά των ποιμένων, την τέχνη των κουδουνιών), που δεν χαμπαριάζουν από Δυτικούς πολιτισμούς και από οικονομικές κρίσεις, ενώ η τυροκομία πάντρεψε τις τεχνικές του παρελθόντος με τη νέα τεχνολογία παράγοντας διαλεχτά τυροκομικά προϊόντα, όπως τις λαχταριστές γραβιέρες, τα ανθότυρα, τις μυζήθρες κλπ. Από τα δεκάδες πιστοποιημένα τυροκομεία ξεχωρίσαμε, τον Μανούσο Τσιτσιρίδη από τα Χανιά, τον Τζουρμπάκη από το Ρέθυμνο, τον Αεράκη από το Ηράκλειο και τον Αγροτικό Συνεταιρισμό του οροπεδίου Λασιθίου.

Ο νεωτερισμός εισβάλει χάρη στην τόλμη ανθρώπων, που με έμπνευση, μεράκι και πολλή δουλειά πέτυχαν να κάνουν το όραμά τους δημιουργία και επιχειρηματικότητα. Τα παραδείγματα πολλά. Όπως αυτό της Κατερίνας Ξεκάλου, που το 1987 επιχείρησε μέσα στο ερειπωμένο και στοιχειωμένο Ρέθυμνο να δημιουργήσει κάτι τις και φτιάχνει την Αυλή των θαυμάτων και την διατηρεί 30 χρόνια στην κορυφή, ή το παράδειγμα των κρητικών οινοποιών, που μέσα σε είκοσι χρόνια, τα κρασιά τους που ήταν επιεικώς μέτρια, κατάφεραν να τα ανεβάσουν στα ουράνια αξιοποιώντας τις τοπικές ποικιλίες, το βιδιανό, τη βιλάνα, το πλυτό, το μοσχάτο σπίνας, το κοτσιφάλι, δημιουργώντας συνάμα τους δρόμους του κρασιού, με εξαιρετικές διαδρομές σε αμπελοτόπια και διαλεκτά οινοποιεία όπως του Μπουτάρη στο Σκαλάνι, ή όπως ακόμα το εγχείρημα της μεγάλης ξενοδοχειακής αλυσίδας Grecotel, που θέλησε να φτιάξει την υποδειγματική φάρμα Agreco, μια βιωματική μύηση στη αγροτική και γαστρονομική ζωή της Κρήτης.

Την Κρητική κουζίνα πρότυπο μεσογειακής διατροφής, θα την συναντήσεις όχι μόνο στα πεντάστερα ξενοδοχεία, όπου προσφέρεται στην πιο προωθημένη και εξελιγμένη μορφή της, αλλά και σε εστιατόρια όπου νέοι σεφ παρουσιάζουν «πειραγμένα» κρητικά πιάτα και βέβαια στις δεκάδες λαϊκές ταβέρνες. Γιατί τη γαστρονομία ενός τόπου δεν θα την κρίνεις στο βραβευμένο εστιατόριο, αλλά στο μέσο ταβερνάκι. Και εκεί η Κρήτη υπερτερεί σαφώς οποιουδήποτε άλλου τόπου, για τον απλούστατο λόγο ότι η Κρήτη τα παράγει όλα και μάλιστα στις καλύτερες ποιότητες. Δείγματα αυτών εντοπίσαμε από όλες τις κατηγορίες, όπως η Αυλή, το Κρίταμον, Ελιά και Δυόσμος, Ρακή Μπαράκι, όλοι εκφραστές της δημιουργικής κρητικής κουζίνας, ενώ στο Ντουνιά, στη Στροφή της γεύσης, στη Ριρίκα και στο Μαρμαριτσάκη δοκιμάσαμε τις τυπικές κρητικές γεύσεις, όπως τις σφακιανές πίτες, τους μπουμπουριστούς χοχλιούς, το κατσικάκι αγκινάρες και τον κόκορα με τα σουφικτά μακαρόνια.

Στα καφενεία της Κρήτης θα συναντήσεις τους παλέμαχους της ζωής να πίνουν τις ρακές τους με τους κρητικούς ρακομεζέδες, και θα τους ακούσεις να λεν «καφετζή κέρασέ τσοι» (κέρασέ τους), μοναδικό μήνυμα, δηλωτικό της κρητικής φιλοξενίας και της ανοιχτοσύνης τους. Θαυμάσαμε τα καφενεία του Σκουλά στα Ανώγεια, του Σαρανταυγά στο Ηράκλειο, της Επισκοπής, την Καλή Καρδιά, το Σίβας, και το καφενείο-ραφείο στο Σπήλι.

Ο πλούτος της κρητικής χλωρίδας και τα αρώματα των βοτάνων παγιδεύονται στα λικέρ της Καίτης Ντιναπόγια, ή μετατρέπονται σε νόστιμο χοιρινό κρέας, από χοίρους βιολογικής εκτροφής και από εκεί σε απάκια και λουκάνικα από τον Μιχάλη Βαβουράκη, ενώ δύο ιστορικές μορφές της κρητικής γαστρονομίας, ο Ιορδάνης στα Χανιά συνεχίζει να κάνει με την ίδια συνταγή (πυχτόγαλο αντί για κρέμα) την χανιώτικη μπουγάτσα, και στο Ρέθυμνο ο Γιώργος Χατζηπαράσχος επί 60 χρόνια φτιάχνει χειροποίητα φύλλα κρούστας και κανταϊφιού.

Για διαμονή με αρώματα κρητικών γεύσεων, απολαύσαμε τη φιλοξενία της Αυλής, του χωριού των Καψαλιανών, του Καλημέρα Αρχάνες και του ξενώνα στο οινοποιείο Μπουτάρη στο Σκαλάνι.

Και το ταξίδι στην Κρήτη μόλις ξεκίνησε!