Η Ρόδος με έκταση 1.400 τ.χλμ. είναι το μεγαλύτερο νησί των Δωδεκανήσων, το τέταρτο της χώρας, κι ο πληθυσμός του ανέρχεται σε 115.000 κατοίκους, γεγονός που καθιστά τη Ρόδο το τρίτο πολυπληθέστερο ελληνικό νησί. Διαθέτει ακτογραμμή μήκους 253 χλμ. και το υψηλότερο σημείο της είναι η κορυφή του όρους Αττάβυρος (1.215 μ). Πρωτεύουσα του νησιού είναι η πόλη της Ρόδου με πληθυσμό περίπου 55.000 κατοίκους. Εντός των ορίων της πόλης της Ρόδου, βρίσκεται η Μεσαιωνική πόλη της Ρόδου, ή η Παλιά πόλη όπως την ονομάζουν οι ντόπιοι, μιας από τις καλύτερα διατηρημένες μεσαιωνικές πόλεις του κόσμου, που έχει αναγνωριστεί από το 1988 ως μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO. Μέσα στα τείχη της Παλιάς πόλης, ανάμεσα από τα τουριστικά καταστήματα, τις ταβέρνες, τα κέντρα διασκέδασης βρίσκονται σημαντικά μνημεία, αποτυπώματα πολιτισμών από την Αρχαιότητα, την Βυζαντινή εποχή, την εποχή των Ιωαννιτών Ιπποτών, την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, την περίοδο της Ιταλοκρατίας. Επιβλητικότερο όλων είναι το παλάτι του Μεγάλου Μάγιστρου.

Mα εκτός της μοναδικής ομορφιάς της πόλης της Ρόδου, υπάρχουν δεκάδες ιστορικά μνημεία σ’ όλο το νησί, όπως η Ακρόπολη της Λίνδου, η αρχαία Κάμειρος και η αρχαία Ιαλυσός, η κοιλάδα με τις Πεταλούδες, η Φιλέρημος, καταπληκτικοί οικισμοί, οι περίφημοι αμπελώνες του Έμπωνα, τα δάση του υπερήφανου Αττάβυρου, απέραντες αμμώδεις παραλίες, σμαραγδένια νερά, ταβερνάκια με ντόπιες λιχουδιές και φυσικά από τις πλέον σύγχρονες ξενοδοχειακές εγκαταστάσεις της Ελλάδας, με παρουσία όλων των γνωστών ελληνικών κι διεθνών ξενοδοχειακών αλυσίδων.

Όλες αυτές οι παράμετροι μαζί με το εξαίρετο κλίμα και την μεγάλη τουριστική πληρότητα για μεγάλη χρονική περίοδο κατατάσσει την Ρόδο σταθερά δεύτερη σε αφίξεις στον νησιωτικό χώρο, και τέταρτη σε εθνικό επίπεδο, και την καθιστούν ως έναν από τους πλέον αναγνωρισμένους τουριστικούς προορισμούς του κόσμου.

Η βάση της ροδίτικης κουζίνας είναι κυρίως τα τρία προϊόντα της Μεσογειακής διατροφής, το σιτάρι, η ελιά και το κρασί και ακολουθούν τα όσπρια και τα τυροκομικά.

Η αξιοποίηση με παραδοσιακούς τρόπους των παραπάνω προϊόντων παρήγαγαν τρόφιμα ιδιαίτερα διαδεδομένο στο νησί όπως είναι το πλιγούρι και τα διάφοροι τύποι ζυμαρικών (τραχανάς, στριφτά και τσιμπητά μακαρόνια, χυλοπίτες, μάτσι, κουλούρια, μαγκούρες, σκουλούκοι, λουκούμια, μακαρούνες) που παράγονται από το στάρι και σε συνδυασμούς με άλλες πρώτες ύλες δημιούργησαν απλά, θρεπτικά και νόστιμα εδέσματα. Κύριο χαρακτηριστικό της κουζίνας της Ρόδου είναι η χρήση του κύμινου που είναι η μεγαλύτερη στην Ελλάδα. Δεν είναι τυχαίο ότι το κύμινο το ονομάζουν μακριά μυρωδιά και ότι το σημαντικότερο βιβλία που γράφτηκε για την γαστρονομία του νησιού (Γιώργος Τρουμούχης-Κώστας Καψανάκης) έχει τον τίτλο “Μακριά μυρωδιά – Η μαγειρική κληρονομιά της Ρόδου”.

Από τα ορεκτικά που προσφέρει η κουζίνα της Ρόδου ξεχωρίζουν τα ροδίτικα πιταρούδια, οι κολοκυθοκεφτέδες, τα βλίτα και οι γλιστρίδες γιαχνί, τα γεμιστά όλων των ειδών (ντομάτες και πιπεριές, κολοκυθοανθοί), οι καράβολοι (σαλιγκάρια κοκκινιστά με άφθονα κρεμμύδια και κύμινο ή με πλιγούρι), εντράδες με κρέας και λαχανικά, το κατσικάκι στον πυδιακό (στενό και ψηλό πήλινο τσουκάλι), το κοτόπουλο με πληγούρι, η λακάνη ένα έδεσμα από την Λίνδο (κατσίκι βρασμένο μαζί με πλιγούρι) και όρνιθα με λουκούμι (είδος ζυμαρικού), λόπια (κατσικίσιο κρέας με λόπια, δηλαδή ξερά φασόλια ή ρεβίθια).

Τα τρυφερά φύλλα του κυκλάμινου «καμηλάκια» χρησιμοποιούνται για το τύλιγμα των ντολμάδων, ενώ οι βολβοί των κυκλάμινων ξεπικρίζονται με επαναλαμβανόμενα βρασίματα και τρώγονται ως γλυκό του κουταλιού, μοναδικό στην Ελλάδα!

Άλλα εδέσματα είναι οι μαντινάδες (ένα είδος μικρού ξεροτήγανου, το οποίο αφού τηγανιστεί μπαίνει σε διαλυμένο μέλι με ανθόνερο), τα μοσχοπούγκια (γλυκό, γεμιστό με μείγμα από ξηρούς καρπούς, παξιμάδι και μπαχαρικά), ταχινόπιτες, και πελτέ από καΐσι.

Mελεκούνι

Το μελεκούνι είναι ένα είδος μαλακού παστελιού που φτιάχνεται στην Ρόδο. Παραδοσιακά μοιραζόταν σε γιορτές χαράς, όπως σε γάμους και βαφτίσια, τόσο ως προσκλητήριο αλλά και μετά την τελετή. Σύμβολο χαράς αλλά και καθαρά ευγονικό σύμβολο. Υλικά του παρασκευής του είναι το καβουρντισμένο σουσάμι, το μέλι (συνδυασμός συνήθως ανθόμελου, πευκόμελου και θυμαρίσιου), μερικές σταγόνες λεμόνι, κανέλα, κόλιανδρο, μοσχοκάρυδο και ξύσμα πορτοκαλιού.

Κρασιά και σούμα

Ο ροδίτικος αμπελώνας είναι γνωστός από την αρχαιότητα και σήμερα, στα 6.000 περίπου στρέμματα αμπελιών του, καλλιεργούνται οι ποικιλίες Λευκό Μοσχάτο, Αθήρι και την Μανδηλαριά – που στη Ρόδο λέγεται Αμοργιανό -, Μοσχάτο Trani (κλώνος της ποικιλίας μοσχάτο που έφεραν οι Ιταλοί από την ομώνυμη πόλη της Πούλια, την εποχή που είχαν τον έλεγχο της Δωδεκανήσου), Ασύρτικο και από τις ξένες ποικιλίες το Cabernet Sauvignon και το Grenache Rouge. Η Ρόδος έχει ΠΟΠ κρασιά λευκά με βάση το Αθήρι, ερυθρά με βάση το Αμοργιανό και το γλυκά από το Μοσχάτο Ρόδου. Τα σπουδαιότερα οινοποιεία βρίσκονται στην περιοχή του Έμπωνα. όπου εντοπίζονται άλλωστε τα πιο ενδιαφέροντα αμπελοτόπια σε υψόμετρα 400-600 μέτρων. Στον Έμπωνα που ζει για το κρασί όλη την καλοκαιρινή σαιζόν, τέλη Αυγούστου διοργανώνεται η γιορτή του κρασιού με γευσιγνωσίες, χορούς και τραγούδια. Εδώ θα γευτεί κανείς και την ροδίτικη σούμα από την απόσταξη των στέμφυλων των σταφυλιών.

Μεζέδες της Ρόδου

Σε ένα ταπεινό αλλά καλόγουστο καφενεδάκι δοκιμάσαμε σε τρία πιατάκια την σύνοψη των μεζέδων-προϊόντων της Ρόδου. Γεμιστές ντομάτες, κολοκυθοανθούς και γιαπράκια, συνοδεία γιαουρτιού που αντί για σκόρδο και αγγούρι υπήρχε η δροσερή αντράκλα, πιταρούδια από ρεβίθια και σ’ άλλο πιάτο, δυο ντόπια τυράκια, κρίταμο, ρόκα, αγγουράκια και ελίτσες, ψωμί με προζύμι και αλάτι αφρίνα με την ένταση και την αγριάδα της θάλασσας. Μεζέδες λιτοί αλλά τόσο έντονοι σε γεύση.

Λακάνη

Ένα από τα πιο χαρακτηριστικά πιάτα της Ρόδου είναι η λακάνη (λεκάνη). Παραμονή των αγίων Αποστόλων στην Λίνδο όλα τα νοικοκυριά φτιάχναν την Λακάνη (Λεκάνη). Ένα φαγητό που συναντάμε σε αρκετά χωριά της Ρόδου με μικρές παραλλαγές και την τρώγαν οικογενειακώς συνήθως ανήμερα το Πάσχα. Στην Λίνδο χωρίς ρεβίθια, στα Σιάνα μόνο με πιργούρι (πλιγούρι) ή χόντρο κτλ. Ο τρόπος ψησίματος ήταν όμως παντού ο ίδιος. Έβαζαν στον ξυλόφουρνο από την προηγούμενη νύχτα την τσανάκα σφράγιζαν την πόρτα του φούρνου με λάσπη για να ψηθεί μέχρι την επόμενη μέρα. Τα υλικά ήταν κρέας (κατσίκι κυρίως ή μοσχάρι), χόντρος (κρεμμύδια, σκόρδο, ντομάτα, που είχαν τσιγαρισθεί για λίγο στο τηγάνι) και φυσικό κύμινο εν αφθονία.

Πιταρούδια

Τα πιταρούδια της Ρόδου (που προφέρονται πιτταρούδια με έμφαση τα δύο ταυ) είναι οι αντίστοιχοι ψευτοκεφτέδες των Κυκλάδων. Δημιουργούνται από έναν παχύρευστο χυλό με βάση το αλεύρι, το αλάτι και το λάδι, που αναμειγνύεται με διάφορα ζαρζαβατικά και τηγανίζονται στο καυτό ελαιόλαδο. Τα σταθερά υλικά είναι το ψιλοκομμένο κρεμμυδάκι, ο άνηθος, ο μαϊντανός, ο δυόσμος, η τριμμένη μυζήθρα και το κύμινο και από εκεί και πέρα χρησιμοποιούνται ανάλογα την περιοχή, ρεβίθια, μανιτάρια, πατάτα, κουνουπίδι, κολοκύθα, ντομάτα και κολοκυθάκια. Τα πιταρούδια και σερβίρονται και ως γλυκό, περιχυμένα με μέλι, οπόταν στο ζυμάρι προστίθενται γαρύφαλλο και κανέλλα σκόνη, μαστίχα τριμμένη και μοσχοκάρυδο. Προσφέρονται στα περισσότερα ταβερνάκια του νησιού.

Γιαπράκια

Τα Ροδίτικα γιαπράκια είναι οι μικροσκοπικοί ντολμάδες που παρασκευάζονται σε πολλές παραλλαγές στα χωριά της Ρόδου. Το περιτύλιγμα του ντολμά γίνεται είτε από φύλλα λάχανου είτε από αμπελόφυλλα, ενώ το περιεχόμενο γίνεται – αν υπάρχει κρέας – από μοσχαρίσιο και χοιρινό κιμά με ανάμειξη πλιγουριού και ρυζιού. Σταθερά χρησιμοποιούνται ως μυρουδικά άνηθος, μαϊντανός και κρεμμυδάκι ψιλοκομμένα, αλάτι, πιπέρι και εναλλακτικά καβουρμάς, δυόσμος, κύμινο. Άλλες παραλλαγές είναι τα ψεύτικα γιαπράκια (χωρίς κιμά) από καϊσόφυλλα, αλλά και γιαπράκια παραγεμισμένα με κουκιά, είτε με αμανίτες. Η πιο ενδιαφέρουσα πάντως εκδοχή είναι τα γιαπράκια από τα φύλλα των κυκλάμινων, που στη Ρόδο ονομάζονται «καμηλάκια» (με περιεχόμενο πολλές φορές τις φακές. Γιαπράκια διαφόρων παραλλαγών συναντώνται σε πολλά ταβερνάκια του νησιού.