Για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά συνεχίστηκαν τα Tinos foοd paths χωρίς να χάσουν τίποτα από την πρώτη τους φρεσκάδα και ενθουσιασμό τους κι έκαναν κοινωνούς του οράματός τους, νέες, λιγότερο γνωστές περιοχές. Αυτή την φορά μπολιάσαν δυο πιο άγνωστα από τουριστικής πλευράς χωριά της Τήνου. Την Καλλονή και τον Καρκάδο, που βρίσκονται στην ενδοχώρα και δεν έχουν την φήμη της Καρδιανής, του Πύργου, του Βωλάξ, του Κτικάδου, του Τριπόταμου. Είναι όμως χωριά με σημαντική αγροτική και κτηνοτροφική παραγωγή και πολλά καντάρια ήθους και περηφάνειας.

Για όσους δεν γνωρίζουν τα  Tinos food paths – και είναι πλέον τόσο λίγοι αυτοί- είναι μια οργανωμένη κίνηση των επιχειρηματιών του Συλλόγου Καταστημάτων Υγειονομικού Ενδιαφέροντος Τήνου για την αξιοποίηση του τοπικού διατροφικού πλούτου και για την καλύτερη προβολή του. Σαν μια γροθιά, οι νέοι – κυρίως – επιχειρηματίες εστίασης του νησιού, ενώθηκαν με άλλους της ευρύτερης γαστρονομίας (παραγωγούς, οινοποιούς, ζαχαροπλάστες, ζυθοποιούς) με σκοπό να αναδείξουν την Τήνο ως έναν αξιόλογο γαστρονομικό προορισμό.

Aπό τα Tinos food paths – πριν εξιστορήσουμε τις φετεινές ξεχωριστές εμπειρίες μας – έχω βγάλει από τα πέρυσι τις εξής τέσσερις προτάσεις,  που μπορούν να περιγράψουν το νόημα και την σημασία της δράσης τους.

«Ας κρατήσουν οι χοροί», θα μπορούσε να εκφράσει την μεθυστική γιορτή προσφοράς και δημιουργίας  τους.

«H επανάσταση των συλλογικοτήτων…» η φλόγα της ομαδικής δουλειάς που άναψε πριν 4 χρόνια στη Τήνο, γίνεται πυρκαγιά και τσουρουφλίζει κόσμο και κοσμάκη δημιουργώντας ένα πρωτοφανές κλίμα συνεργασιών, στην Τήνο αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα.

«Με λογισμό και με όνειρο» αποτυπώνει όλη την προσπάθεια των νέων αυτών επαγγελματιών, που σιγά-σιγά και μεθοδικά χτίζουν τις βάσεις για να καθιερωθεί η Τήνος ως γαστρονομικός  προορισμός με επίκεντρο την πολιτιστική της ταυτότητα.

«Κάντε το όπως η Τήνος» είναι μια παραίνεση στους τουριστικούς προορισμούς της Ελλάδας να μιμηθούν με τον τρόπο τους τα Tinos food paths.

Τα Tinos food paths 2019 περιέλαβαν τις παρακάτω δράσεις που διεξάχθηκαν μέσα στην διάρκεια της εβδομάδας 13/19-5-2019:

• «Μαγειρέματα» στον χώρο της Παλαιάς Ψαραγοράς στην Χώρα της Τήνου από καταξιωμένους chefs και από όλη την Ελλάδα.
• Ομιλίες για την διατροφή και την γαστρονομία από διακεκριμένους ανθρώπους της γεύσης και της διατροφής.
• «Μαγικούς Κύκλους» στο χωριό Καλλονή της Τήνου, με διαδραστικά δρώμενα, καλλιτεχνικές εγκαταστάσεις, πεζοπορίες ανάμεσα σε αλώνια και μύλους, γαστρονομικά εδέσματα και πολλές ιστορίες που θα αποφύγουμε να τις διηγηθούμε για να έρθετε να τις βιώσετε από κοντά.

Η αφεντιά μου θα σας περιγράψει μόνον το δικό μου διήμερο, ένα ελάχιστο απόσπασμα των όσων συνέβησαν στο νησί της Παναγίας.

 

Δείπνο στην Καλλονή

Πέμπτη 16-5-2019 ώρα 19.00

Στο θεατράκι της Καλλονής κάτω από το ναό του Άγιο Ζαχαρία, μια τεράστια σκηνή μας περίμενε, για το δείπνο μας. Η ομάδα Τηνιακών μουσικών και χορωδών, counterpoint vocal – μας καλωσόρισε με τρία παραδοσιακά τραγούδια.

Σαν  καραβάκι που ταξιδεύει, ψωμάκι από τον ξυλόφουρνο κατέφθασε με την αρματωσιά του, κεφτεδάκια με διόσμο και αλοιφή τυριού!

Τα φρέσκα φασολάκια, στην Καλλονή, κόβονται κατά μήκος, και έτσι εκτός από την νοστιμιά τους χαίρεσαι και την “κοψιά” τους,

Ένα πανηγυριώτικο Τηνιακό φαγητό, -όπως το γαμοπίλαφο της Κρήτης- πιλάφι με κοκκινιστή ψιλοκομμένη συκωταριά, μας έκλεψε την καρδιά.

Τα κυρίως φαγήτα του δείπνου ήταν το χοιρινό ρόστο, κατσικάκι ριγανάτο με τις αντίστοιχες πεντανόστιμες πατάτες. Οι μερίδες χορταστικότατες και η προθυμία των εθελοντών να σε σκλαβώνει!

 

Ο φούρνος της Καλλονής

Παρασκευή 17-5-2019 ώρα 10.00

Την άλλη μέρα από το πρωί βάλαμε στόχο την επίσκεψη στον παραδοσιακό ξυλόφουρνο του χωριού. Επίσκεψη αιφνιδιαστική, εκτός προγράμματος. Από μακρυά, το κουβάλημα των ξύλων από δυό μπρατσομένες κοπέλες και κάτι γαργαλιστικές μυρωδιές μας πονήρεψαν.

Το παράθυρο του φούρνου ανοικτό, για να φεύγει η κάψα, αλλά και για να μοσχοβολούν τα ψωμάκια και να μας οδηγούν στον σωστό δρόμο. Και κατόπιν, ποιός μπορεί να αντισταθεί την προσφορά της Μανουέλας Σανταμούρη, της κυρίας Φρόσως Ζάρπα και της Μαριζάνας Αλβέρτη.

Τριακόσια κιλά αλεύρι, για να φτιαχτούν πάνω από 5.000 ψωμάκια για τους επισκέπτες της Καλλονής, όλα με την ίδια αγάπη και την ίδια φροντίδα.

Από την Δευτέρα μέχρι την Κυριακή, από το πρωί, μέχρι το βράδυ, δεν σταμάτησαν οι εθελόντριες να ψήνουν καρβελάκια!

Ο φούρνος στην πλατεία της Καλλονής, ζωντανεύει μια μέρα τον χρόνο, στην γιορτή του Αγίου Ζαχαρία για το πανηγύρι του χωριού. Πενήντα χρόνια είχε να χαρεί έτσι, και να δώσει απλόχερα την πυράδα του.

Το αλεύρι έρχεται, από προσφορές δωρητών και σε διπλανή αίθουσα γίνεται το ζυμάρι και πλάθονται τα ψωμάκια.

Η Σοφία Στεργιώτη με την παραδοσιακή μαγκούρα συλλαμβάνει τα ψωμάκια μέσα από τον φούρνο και τα φέρνει κοντά στη σέσουλα, ενώ η Κατερίνα Μαρκουίζου – πέρασε στο άψε σβήσε το μάθημά της στην παιδαγωγική Φλωρίνης για νά ρθει να βοηθήσει – βαστά το σύγχρονο  walkie talkie για να ενημερώνεται για της αφίξεις των επισκεπτών!

Ο Γιωργάκης, ο μικρότερος εθελοντής του χωριού, επί δέκα ημέρες, είναι πανταχου παρών. Ο δάσκαλος του έδωσε άδεια… “εδώ θα μάθεις πολύ περισσότερα πράγματα”, του είπε… και ο Γιωργάκης πήρε πολλά μαθήματα πραγματικής ζωής.

Τα φρεσκοψημένα λαχταριστά ψωμάκια σερβίρονται στους επισκέπτες-περιπατητές με τυράκι, πατατόπιτα, καγιανά, σαλάτα,  φέτες από λούζα και ψημένο στον αέρα λουκάνικο συνοδεία ντόπιας ρακής!

 

Επίσκεψη στους ανεμόμυλους

Παρασκευή 17-5-2019 ώρα 19.00

Ο περίπατος στους ανεμόμυλους ήταν μια εισαγωγή στον πολιτισμό της καθημερότητας των κατοίκων της Καλλονής.

Μια φυσική λεμονάδα και πολλή φροντίδα στην υποδοχή, υποδέχονται στους περιπατητές και δημιουργούν καλή διάθεση για την εξερεύνηση.

Ο πλούτος της Καλλονής ήταν τα περιβόλια με τα ζαρζαβατικά και τα δημητρικά. Τρεις περήφανοι ανεμόμυλοι, άλεθαν  το στάρι, το κριθάρι, την σίκαλη και τη βρώμη της περιοχής και έφτιαχναν αλεύρι για τις ανάγκες του τόπου, αλλά και για να ανταλλαχθεί με άλλα αγαθά (τα μάρμαρα των δυό ναών της περιοχής ανταλλάγησαν με δημητριακά).

Οι πέτρινες κατασκευές αντέξαν, όχι όμως και οι ξύλινες κατασκευές και οι στέγες των ανεμόμυλων.

Η ανεβασιά στην κορυφή των μύλων μας προσέφερε μια πανοραμική θέα στο Τηνιακό τοπίο με τις δεκάδες πεζούλες, λωρίδες γης που είχαν φτιαχθεί με μόχθο αιώνων προκειμένου να δημιουργηθεί καλλιεργήσιμο έδαφος.

Θαυμάσαμε και την τέχνη των μαστόρων της πέτρας.

Και χωρίς τα καπελάκια τους οι ανεμόμυλοι στέκουν αγέρωχοι και μας στέλνουν τα μηνύματά τους.

Στους ανεμόμυλους το βράδυ με γεμάτο φεγγάρι  είδαμε μια συγκινητική ταινία μικρού μήκους της Μαρινέτας Κρητικού με τίτλο «Ο κύκλος της ζωής». Μαρτυρίες κατοίκων, πρόσωπα σμιλεμένα από τον σκληρό αγώνα με τα στοιχειά της φύσης.

«Είχαμε ένα σπιτάκι κι ένα αυληδάκι… Τρώγαμε ό,τι φυτεύαμε”

Σε εννιά λέξεις, λιτά, κοφτά και ταπεινά, η περιγραφή μιας ολόκληρης ζωής.

Ο πατέρας μου ήταν μυλωνάς…

Κι όταν φύσαγε δυνατά, ο μυλωνάς μείωνε τα πανάκια του ανεμόμυλου… για να χειριστεί την σφοδρότητα των ανέμων.

 

Κόκκινη κλωστή δεμένη

Στη συνέχεια εθελοντές, αφού εφοδιάζουν τους επισκέπτες με καπέλα και γλίτσες για το περπάτημα, μας υποδεικνύουν ότι πρέπει να ακολουθήσουμε μια κόκκινη κλωστή που θα μας δείχνει τη διαδρομή και θα μας οδηγήσει στα αξιοθέατά της. «Κόκκινη κλωστή δεμένη – στην ανέμη τυλιγμένη – δωσ’ της κλώτσο να γυρίσει – παραμύθι ν΄αρχινίσει», ήταν το αφήγημα της φετεινής διοργάνωσης.

Κατηφορίσαμε σ’ έναν αγρό, ανάμεσα σε κατοικιές (αγροτικές κατοικίες) και πεζούλες όπου βόσκαγαν αμέριμνα τοπικής ράτσας μοσχαράκια, και βρεθήκαμε σ’ ένα δάσος από εξαιρετικής έμπνευσης στημένα σκιάχτρα.

Οι περιπατητές ανεμείχθηκαν μαζί τους,  φωτογραφίστηκαν και νοιώσαν για μια στιγμή την εικαστικότητα της παρουσίας τους!

Δημιουργοί τους, 700 μαθητές από τα δέκα σχολεία του νησιού ( νηπιαγωγεία, δημοτικά, γυμνάσια λύκεια) που απασχολήθηκαν εντατικά για να δημιουργήσουν τριάντα σκιάχτρα, έργα τέχνης που στήθηκαν στο ξεκίνημα του περιπάτου!

Οι περισσότεροι μαθήτες, ήρθαν κατόπιν με πούλμαν, για να θαυμάσουν το συλλογικό τους έργο, στο χώρο της παρουσίασης. Ασκήσεις τέχνης, απελευθέρωσης της φαντασίας, ασκήσεις συνεργατικότητας, ασκήσεις βίωσης τοπίου.

Πολλά από τα σκιάχτρα ήταν εξαίρετης πρωτοτυπίας, και το πάντρεμά τους με το Τηνιακό μοναδικό, το δε τελικό αποτέλεσμα θα το ζήλευαν ασφαλώς πολλοί καλλιτέχνες εξειδικευμένοι στις “εικαστικές εγκαταστάσεις”ή το land art!

Τα χρώματα και τα αρώματα  της Τηνιακής φύσης,  τα χαμομήλια κι οι παπαρούνες, τα σπάρτα κι οι μαργαρίτες ανακατεύονται με τα φυλακτά, χρωματιστά κι αυτά, για  να ξορκίσουν όχι τις αγελούδες (θα μάθουμε παρακάτω τι σημαίνουν) , αλλά την ανθρώπινη ματαιοδοξία και τους τοξικούς ανθρώπους που είναι τα κακά πνεύματα της εποχής μας.

Στην συνέχεια συναντήσαμε, ένα πανέμορφο μποστάνι, μέσα σε δυό μακρόστενες πεζούλες,  τον κήπο του Μωυσή που είχε μια τραγική ιστορία.

Ο Μωυσής πριν πολλά χρόνια έχασε την κόρη από καρκίνο, και έκανε τον πόνο του ομορφιά, τον λυγμό του ποίηση και το κλάμα του ένα δάσος από κρίνα, δημιουργώντας έναν μικρό παράδεισο στη μνήμη της Λουΐζας του.

Η ταινία «Ο κύκλος της ζωής» της Μαρινέτας Κρητικού που είδαμε ένα βράδυ με φεγγάρι στους  ανεμόμυλους είχε, προβολές  όλη την ημέρα σ’ έναν αχυρώνα στην πλατεία της Καλλονής. Την ξαναείδαμε -δεν χορταίνεις να την βλέπεις- ξαπλωμένοι σε κουρελούδες που ακουμπούσαν πάνω σε δεμάτια άχυρου, μπαίνοντας στο κλίμα της απόλυτης λιτότητας.

Στο μοναδικό καφενείο της Καλλονής, η Στεργιώτη Γιακουμήνα, πονεμένη φυσιογνωμία, γυναίκα του Μωυσή -τον κήπο του οποίου μόλις είχαμε επισκεφτεί- σ’έναν ζεστό  χώρο που θυμίζει περισσότερο σαλονάκι σπιτιού, θα μας προσφέρει μια ρακή, δυό μεζέδες και σπάνια παρέα. Φέτος συμπλήρωσε 60 χρόνια στο πόστο της.

Η πορεία μας από την Καλλονή καταλήγει στο γειτονικό χωριό Καρκάδος όπου στον χώρο των  πανηγυριών της  εκκλησίας του Σωτήρος -γνωστή και ως «µικρή Πίζα», αφού το καμπαναριό της έχει μικρή κλίση- μέσα στην ρεματιά, κάτω από τα δέντρα και τα  τρεχούμεν νερά ολοκληρώθηκε το παραμύθι μας, μ’ ένα δείπνο σ’ ένα χώρο θαυμάτων.

Οι αγελούδες ήταν ξωτικά, φαντάσματα, άτιμα πλάσματα με ένα σωρό ιστορίες. Συχνάζαν στις ποταμιές και στις ρεματιές. Ακούσαμε αφηγήσεις, στον δρόμο μας, από την μαγνητοφωνημένη ομιλία μιας γιαγιάς. Ήταν ακόμα εποχές που ο κόσμος πίστευε και συγκινούνταν με τα παραμύθια, εποχές που υπήρχε χώρος για το θαύμα. Άλλοι καιροί.

Και καθώς καθίσαμε για το φαγητό μετά την προσευχή, σύγχρονες αγελούδες ξεπεταχτήκαν από το τραπέζι μας, κι αρχίσαν να χορεύουν, παρασέρνοντας μας στο χώρο του ονείρου, στον καιρό των αγελούδων. Οι σύγχρονες αγελούδες είχαν  ονόματα: Μυρτώ, Ελευθερία, Μαρίνα, Φραγκίσκα, Γεωργία, Ίριδα, Γεωργία, Μιχαέλα και ο χορός τους και η χάρη τους μας μάγεψαν.

Οι κοπέλες της Καλλονής μέλη του Πολιτιστικού Συλλόγου Καλλονής, Καρκάδου: Μαριλένα, Μαριλένα, Μαργαρίτα, Μαρία, Μαριζάν, Μαριέττα, Γεωργία, Κατερίνα, Μαριέττα, Ειρήνη, πήραν στην πλάτη τους το έργο. Η παλιοπαρέα των Tinos food paths, o Aντώνης, η Αντωνία, ο Άρης, ο Βασίλης, η Μαρία, η Νινέττα  και όλοι οι “βετεράνοι” ήσαν εκεί,  συντόνιζαν, επέβλεπαν διακριτικά, αλλά το βάρος των εργασιών και βάπτισμα του πυρός το πήραν τα παιδιά των 2 χωριών. Τι να πεις και για τα αγόρια του χωριού, 150 κιλά λουκάνικα φτιάξαν με τα χεράκια τους, καθάρισαν τα μονοπάτια,  σιγύρισαν τους μήλους, στήσαν τα σκηνικά και τα τραπεζοκαθίσματα!

Με τόσα δρώμενα και τόσες συγκινητικές στιγμές, το δείπνο είχε ελάχιστη πλέον σημασία… Η σούπα κολοκύθας στην αρχή…και τα τσιμπητά της Τήνου ως γλυκό επιδόρπιο, ήσαν τα πιο χαρακτηριστικά  δείγματα μιας κουζίνας λιτότητας και καλού γούστου.

 

Καλό κατευόδιο

Ο Μιχάλης Κατσαρός, ο ποιητής,  εδώ και πολλά χρόνια  μας μήνυσε: «Μην αμελήσετε/ Πάρτε μαζί σας νερό/ Το μέλλον μας έχει πολλή ξηρασία» (ποίημα «Θα σας περιμένω»). Και μεις δεν αμελούμε και κάθε χρόνο ερχόμαστε να πάρουνε, νερό, σταλιά σταλιά, από το βρυσάκι των Tinos Food Paths. Λίγες σταγόνες που θα μας ξεδιψάσουν και ίσως μας εμπνεύσουν (συμβολικά στημένο το τσίγκινο βρυσάκι στην τηνιακή κατοικιά, στην αρχή της διαδρομής του περίπατου της Καλλονής).

Αγόρια και κοπέλες, 380 εθελοντές των Tinos Food Paths 2019, σας ευχαριστούμε από την καρδιά μας και σας ευχόμαστε καλό κατευόδιο!