Στα Κυκλαδονήσια, δεν υπάρχουν ποτάμια συνεχούς ροής (πλην ίσως μια-δυο εξαιρέσεων σε Νάξο και Άνδρο). Τα ποτάμια είναι χείμαρροι ή ρέματα, όπως τα λένε, και γεμίζουν μόνο με τις δυνατές βροχές, γιατί με τις απλές βροχές τα διψασμένα χώματα ρουφούν τα νερά και δεν τα αφήνουν να κυλήσουν στα ποτάμια και ακολούθως στη θάλασσα.

Σε πολλά σημεία ιδιαίτερα σε κάμπους, η κοίτη του ποταμού λειτουργεί για όλον το χρόνο ως δρόμος χωμάτινος, τις περισσότερες με  κροκάλες και εξυπηρετεί της ανάγκες των αγροτών αλλά και των πέριξ κατοίκων. Μια εναλλαγή χρήσεων που είναι αβλαβής και εξυπηρετική και για την φύση και τους ανθρώπους, στον βαθμό που δεν γίνονται μπαζώματα και τσιμεντώματα.

Tο δίκτυο μονοπατιών της Πάρου σε αρκετά σημεία συναντά παλιά βυζαντικά γεφυράκια που εξυπηρετούσαν τις ανάγκες των κατοίκων πριν δημιουργηθούν οι σύγχρονοι αυτοκινητόδρομοι. Ένα από αυτά βρίσκεται 500 μέτρα ΒΔ από τις Λεύκες και βρίσκεται πάνω στον “ποταμό” Βρόντα.

Ο Βρόντας, παρατσούκλι του ρέματος Κλεάνθης, πήρε την ονομασία του από τον βρόντο που κάνει όταν κυλάει ορμητικά. Πηγάζει ανάμεσα των ορεινών όγκων των Αγίων Πάντων και Στρούμουλα,  αποστραγγίζει την κεντρική ανατολική περιοχή της Πάρου, και διερχόμενος  βόρεια από τις Λεύκες και την τοποθεσία Απάτι εκβάλλει τελικά στην παραλία Γλυφάδες. Έχει υδρολογική λεκάνη έκτασης 11 τετραγωνικών χιλιομέτρων και μήκος γύρω στα έξι χιλιόμετρα αλλά πολύ σπάνια να τον δεις να έχει νερό.

Αυτές τις μέρες το γεφυράκι είχε την τιμητική του, αφού ένιωθε τα ορμητικά νερά να δροσίζουν τα θεμέλια του και το Βρόντα να ξαναζωντανεύει, επειδή συνήθως οι βροχές απορροφούνται από τα διψασμένα χώματα και πολύ σπάνια, να δημιουργούν ροή υδάτων.  Όπως  ένας άλλος λόγος είναι ότι πολλοί ποταμοί έχουν στο διάβα τους καταβόθρες και μια σημαντική ποσότητα χάνεται μέσα στη γη και εμπλουτίζει τον υδροφόρο ορίζοντα.

Ο Βρόντας συνέχισε προς τα ανατολικά την πορεία του κατηφορίζοντας συνάντησε τη δημοσιά Χοιρόλακας-Νάουσα όπου υπάρχει σύγχρονη γέφυρα και συνέχισε τη ροή.

Από ένα σημείο και μετά, γύρω στο ένα χιλιόμετρο από την θάλασσα, η κοίτη του Βρόντα έχει μετατραπεί σ΄έναν βατό δρόμο ο οποίος συνδέει την περιοχή Αστέρας με την αγαπημένη μου παραλία των Γλυφάδων. Πρώτη φορά ο βοτσαλωτός αυτός δρόμος που τον διάσχιζα καθημερινά τα καλοκαίρια για το μπάνιο μου, στα μάτια μου επιτελούσε τον ρόλο του.

Και παρόλο τον κίνδυνο – γιατί σ’ ορισμένα σημεία το ύψος των νερών ξεπερνούσε τα 30-40 εκατοστά – η πρόκληση ήταν μεγάλη και έτσι τον ακολούθησα για να φτάσω στην παραλία.

Αποκάτω  από το διαγραφόμενο στο βάθος βυζαντινό μονοπάτι που ενώνει τις Λεύκες με τον Πρόδρομο κυλάει ο Κακός, το “ποτάμι”  που μαζεύει τα νερά των Λευκών εκατέρωθεν της Αγίας Τριάδας και τα οδηγεί προς τη γέφυρα του Χοιρόλακα.

Πριν φτάσει ο Κακός στον Χοιρόλακα, δέχεται τα νερά ενός μικρού παραποτάμου που μαζεύει τα νερά από την ρεματιά της αγίας Κυριακής, μια περιοχή με πεζούλες ελιών.

Σε κάποιο  σημείο το βυζαντινό μονοπάτι συναντά τον παραπόταμο και τον υπερπηδά με ένα κομψό δίτοξο  γεφυράκι βυζαντινής κι αυτό εποχής. Ένα μαγικό τοπίο.

Από το σημείο αυτό αρχίζει η καμμένη περιοχή από την πυρκαγιά του καλοκαιριού του 2021 όπου και εδώ η φύση αναγεννάται μόνη της. Το εικονιζόμενο φυτό που αψήφησε την καμμένη γη είναι η κρεμμυδασκέλα και έχει την ιστορία του. Την Παραμονή της πρωτοχρονιάς σύμφωνα με την παράδοση πουλούσαν κρεμμυδασκέλες ή κρεμμύδες ή αγριοκρεμμύδα  με τον λοβό (ρίζα) τυλιγμένο σε κόκκινη ζελατίνη. Την κρεμούσαν πίσω από την  πόρτα  ή στην είσοδο του σπιτιού. Λένε πως έφερνε γούρι στο σπίτι και ήταν ενάντια στο κακό μάτι.

Ένας  υπέροχος μανδραγόρας, κι αυτός στα καμμένα, βοτάνι θεραπευτικό (σατανοβότανο)  που σε μεγάλες ποσότητες μπορεί να διεγείρει μανία και παραλήρημα στον ασθενή, καθώς πρόκειται για οπιούχο φυτό με θανατηφόρο δράση.  Οι θεραπευτικές του ιδιότητες είχαν εντυπωσιάσει τους αρχαίους λαούς με αποτέλεσμα να το χαρακτηρίσουν αρχικά ως ιερό φυτό, σύμφωνα με τις συνήθειές τους και αργότερα ως μαγικό, αφού το περιέβαλαν με ένα σωρό ιστορίες για την προέλευσή του, την εκρίζωσή του και τη δράση του, τόσο στη θεραπευτική όσο και στη μαγεία.  Kαι στα δικά μας,  ο μανδραγόρας είναι το μαγικό βότανο που χρησιμοποίησε η Κίρκη για να μαγέψει τους συντρόφους του Οδυσσέα ενώ είναι ένα υπέροχο άσμα του αείμνηστου Γιώργου Ζήκα που έζησε στα μέρη της Πάρου

“Λεν απ’ τα χρόνια τα παλιά πως φυλαχτό αν έχεις
ρίζα από τούτο το φυτό στον έρωτα αντέχεις

Συμβουλή του Πυθαγόρα προσοχή στον Μανδραγόρα
προσοχή στον Μανδραγόρα κρύβει μυστικά και δώρα

Ο Κακός συνεχίζει την πορεία του  μέσα από μια ρεματιά με λιόδεντρα.

Με  ορμή φτάνει στον Χοιρόλακα όπου πριν είκοσι περίπου χρόνια φτιάχτηκε μια σύγχρονη γέφυρα και συνεχίζει προς στον κάμπο του Μώλου. Η γέφυρα του  Χοιρόλακα είναι ένα τοπόσημο της Πάρου γιατί εκεί διασταυρώνονται  ο περιφερειακός δρόμος Νάουσας-Μάρπησας-Δρυού-Αλικής με τον μοναδικό δρόμο που διασχίζει το εσωτερικό της Πάρου μέσω  Λευκών-Κώστου-Μαραθιού ενώνει τα χωριά του  Αρχίλοχου με την Παροικιά.

Στο σημείο των Μαρμάρων θα συναντήσει ένα άλλο δρόμο-ποταμάκι που έρχεται από την Μάρπησα. Μετά την συνάντησή τους τα νερά γίνονται πιο πολλά και ακολουθούν άλλον ένα δρόμο-κοίτη ρέματος και χύνονται στον υδροβιότοπο του Μώλου που είναι προστατευμένος την συνθήκη Ramsar. Οι υγρότοποι για χρόνια θεωρούνταν κατάρα µάλλον παρά ευλογία: πηγές ελονοσίας και εν δυνάµει γόνιµα χωράφια. Σχετικά πρόσφατα -γύρω στα 40 χρόνια- αναγνωρίστηκαν  από την επιστήµη ως πολυτιµότατα οικοσυστήµατα και τελούν υπό προστασία. Η Πάρος έχει καμιά 20αριά υδροβιότοπους και του Μώλου είναι από τους μεγαλύτερους και τους πλέον ενδιαφέροντες.

Προχθές ο υδροβιότοπος του Μώλου πλημμύρισε από τα νερά των ποταμών,  που έσπασαν την αμμουδιά  και χυθήκαν στην θάλασσα.

Συνέβη αυτό που λένε χαρούμενοι οι Παριανοί, “είχε τόσα νερά, που τα ποτάμια φτάσαν μέχρι τη θάλασσα”. Γιατί η βροχή στην Πάρο και στα Κυκλαδονήσια είναι ευχή Θεού.

Μ’ αυτά και μ’ εκείνα η περυσινή υδρολογική χρονιά (από καλοκαίρι σε καλοκαίρι) που είχε μόλις 250 χιλιοστά, και η παρατεταμένη αναβροχιά μέχρι τον Δεκέμβριο,  ακολουθήθηκε από ένα δίμηνο γερών ποτιστικών βροχών που ξεπέρασαν τα 500 χιλιοστά και ακόμα έχουμε μπροστά, τον Φεβράρη και την άνοιξη.

Kαι από τους πανηγυρισμούς των πρώτων 60 χιλιοστών βροχής, πρώτη μέρα του Δεκέμβρη φτάσαμε στα 500 χιλιοστά, γεγονός που θα καταστήσει την φετινή χρονιά μια από τις πλουσιότερες των τελευταίων ετών.

Και εμείς πανηγυρίζουμε ακόμα περισσότερο.