Περιστερώνες Τήνου

Οι περιστερώνες του Αιγαίου είναι από τα χαρακτηριστικά σημάδια του αιγαιοπελαγίτικου τοπίου, ένα ανεπανάληπτο δείγμα οικοδομικής τέχνης που δείχνει πως μπορούν ταυτόχρονα να ικανοποιηθούν λειτουργικές, βιοτικές και αισθητικές ανάγκες. Τα περίτεχνα αυτά κτίσματα φτιάχτηκαν για τη στέγαση και εκτροφή περιστεριών, που προορίζονταν για την ανάγκη επιβίωσης των κατοίκων σε τροφή και σε λίπασμα.

Τη συστηματική εκτροφή των περιστεριών έφεραν οι Βενετοί τον 15ο αιώνα, συνεχίζοντας το προνόμιο των ευγενών του Μεσαίωνα, το Droit des Colombiers. Όταν οι Βενετοί αποχώρησαν από τα νησιά, η εκτροφή των περιστεριών διαδόθηκε και στα λαϊκά στρώματα, με αποτέλεσμα στα τέλη του 18ου αιώνα και στις αρχές του 19ου, πλήθος από περιστερώνες να ξεφυτρώνουν στα νησιά και κυρίως στις Κυκλάδες. Από όλα τα Κυκλαδονήσια η Τήνος είναι η βασίλισσα των περιστερώνων όχι μόνο λόγω του μεγάλου αριθμού τους (οι περιστερώνες Τήνου ξεπερνούν τους χίλιους), αλλά κυρίως λόγω της μοναδικής ομορφιάς τους.

Ένας τυπικός περιστερώνας έχει διαστάσεις πλάτους 3 μέτρα, μήκος 3 μέτρα , ύψος περίπου 5 μέτρα, πληθυσμό 50 ζευγαριών και μπορεί να δώσει 200 κιλά κρέας ετησίως και ταυτόχρονα 500 κιλά ξερής κοπριάς, που θεωρείται η καλύτερη για τη λίπανση των κηπευτικών.

Οι απάναμες και μεσημβρινές εξωτερικές πλευρές των περιστερώνων είναι γεμάτες από διακοσμητικά σχήματα κατασκευασμένα από σχιστόπλακες της περιοχής, που διαμορφώνουν μικρές εξωτερικές φωλιές, όπου τα περιστέρια ξεκουράζονται, προστατευμένα από τον ήλιο, τον αέρα και τη βροχή. Δεκάδες συνδυασμοί μοτίβων δημιουργούν περίτεχνες συνθέσεις με βάση τον κύκλο που αναπαριστά τον ήλιο και τις ακτίνες του, τα μακρόστενα ισόπλευρα τρίγωνα, τους μεγάλους ρόμβους και τα τετράγωνα κουτάκια σε σχήματα σκακιέρας.

Μοναδικά οικοδομήματα σπαρμένα στα 90 χωριά του νησιού (σε μια γειτονιά του χωριού Ταραμπάδος βρίσκονται οι πιο εντυπωσιακοί), κανείς δεν έχει όμοιόν του και ο καθένας ξαφνιάζει με την ιδιαιτερότητά του, τα σκέρτσα του, τα στολίδια του. Πάντα κτισμένοι σε τοποθεσίες ανοικτές – σε ρεματιές ή σε πλαγιές – για να χουν “καλή πεταξιά” τα περιστέρια, οι περιστερώνες είναι το σήμα κατατεθέν του νησιού της Τήνου.