Γεύσεις Σκιάθου: η αυθεντική πλευρά του νησιού Greek Gastronomy Guide

Κάποια τυχαία γεγονότα με φέραν στην Σκιάθο, και έτσι σ’ ένα πλήρες τριήμερο με καλοκαιρινό καιρό και με επίκεντρο την 21η Νοεμβρίου -τα Εισόδια της Θεοτόκου-, είχα την ευκαιρία να διαπιστώσω ότι κάτι κινείται στο μαγικό αυτό νησί, που θέλει να αποβάλει την εικόνα του τυπικού τουριστικού προορισμού και να εμπλουτίσει την φαρέτρα του με νέα όπλα που θα ανεβάσουν το επίπεδο των παρεχόμενων υπηρεσιών. Να χωρέσει και ο δόλιος ο πολιτισμός, η τοπική γαστρονομία με παραδοσιακές γεύσεις Σκιάθου, κι οι εναλλακτικοί θεματικοί τουρισμοί.

Η Σκιάθος, ένας τόπος όπου πέρασα τα καλοκαίρια της νιότης μου 1964- 1979, όταν στις Κουκουναριές κολυμπούσαμε 10 νοματαίοι. Ένας τόπος που μου έλειψε, που τον έχω αδικήσει, αλλά που έχει και αυτός αδικήσει τον εαυτό του. Όσον αφορά την αφεντιά μου υπόσχομαι ότι θα αποκαταστήσω την αδικία και από ότι βλέπω το ίδιο κάνει το νησί, προκρίνοντας την ελπίδα και την αναζωογόνηση της κοινωνίας του και του τουρισμού του.

Η διαδρομή προς το Κάστρο είναι μια από τις ομορφότερες της Ελλάδας, με αυτοκίνητο και με πόδια, ή αν θέλεις μόνο με πόδια. Βέβαια, αν έχεις προετοιμαστεί με ένα διάβασμα κάποιων διηγημάτων των δύο μεγάλων Σκιαθιτών πεζογράφων, του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη και του Αλέξανδρου Μωραϊτίνη, τότε είναι σίγουρο πως θα έχεις εφοδιαστεί με γνώση, αίσθηση και μαγεία για να αποκωδικοποιήσεις τα σημεία του τοπίου και να ανακαλύψεις τα δαιμόνιά του.

Λόγω της πειρατείας, οι Σκιαθίτες εγκατέλειψαν τη βυζαντινή πολίχνη μεταξύ 14ου και 18ου αιώνα, η οποία βρισκόταν εκεί όπου είναι σήμερα η πόλη της Σκιάθου, και έχτισαν το μεσαιωνικό οικισμό του Κάστρου, στο βόρειο άκρο της νήσου. Καθώς το φρούριο ήταν απροσπέλαστο από τη θάλασσα και η είσοδος σε αυτό ήταν δυνατή μόνο με την κινητή ξύλινη γέφυρα, εξασφάλιζε στους κατοίκους -που κυμαίνονταν από 500 έως 1500 άτομα- σχετική προστασία.

Υπήρχαν ακόμη περί τις 20 εκκλησίες με τέσσερεις ενορίες, δεξαμενές ύδατος, στέρνες, λουτρά. Σήμερα ο οικισμός έχει καταστραφεί και σε άρτια κατάσταση απομένουν μόνο ο ναός της Γέννησης του Χριστού και του Αγίου Νικολάου.

Η εκκλησία Χριστός στο Κάστρο ήταν η μητρόπολη της μεσαιωνικής πόλης της Σκιάθου. Είναι βασιλική με ξύλινη επικλινή οροφή, χτισμένη τον 17ο αιώνα.

Έχει εξαιρετικές τοιχογραφίες και ξύλινο τέμπλο του 1695, ενώ ενδιαφέρον προκαλεί ο εντοιχισμός διακοσμητικών πιάτων στις εξωτερικές όψεις του ναού. Αυτή η εκκλησία αναφέρθηκε όσο καμία άλλη από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη και από τον Αλέξανδρο Μωραϊτίδη στα Χριστουγεννιάτικα διηγήματά τους.

Εκατό χιλιόμετρα χωματόδρομοι στην βόρεια και παρθένα από κάθε είδους ανάπτυξη πλευρά του νησιού σε μεταφέρουν στα Παπαδιαμάντια τοπία, όπως τα περιέγραφε τόσο γλαφυρά ο μέγας Σκιαθίτης.

Βυζαντινά και μεταβυζαντινά εκκλησάκια δίπλα-δίπλα σε αρχαίες και βυζαντινές φρυκτωρίες (δίκτυο πύργων που με σήματα στέλναν συνθήματα από την μία άκρη του Αιγαίου στην άλλη)

Μέσα στις ρεματιές θα συναντήσει κανείς μονοπάτια, ξωκλήσια, ξωτικά και νεράιδες. Αρκεί να έχει όραση καλή.

Προβατάκια μέσα στις ελιές αναμένουν υπομονετικά τον “αίπολό” τον Παπαδιαμάντιο τσοπάνο!

Πεύκα, κουκουναριές, ελιές, κυπαρίσσια, συκιές, καρυδιές, κουμαριές και βελανιδιές είναι η βασική σκιαθίτικη χλωρίδα.

Το πανηγύρι της Παναγιάς της Κουνίστρας είναι το σημαντικότερο του νησιού. Και ο κόσμος από έθιμο παίρνει στα χέρια του, ό ένας μετά τον άλλο, την εικόνα από την Μητρόπολη της Σκιάθου και την οδηγεί στο Μοναστήρι της Παναγιάς Κουνίστρας περπατώντας 3 ώρες δρόμο.

Την επόμενη μέρα η εικόνα της Παναγιάς Κουνίστρας επιστρέφει πάλι με τα πόδια, αλλά μόλις φτάσει στο χωριό τηρείται η καθιερωμένη επίσημη περιφορά για να οδηγηθεί πλέον στην μόνιμη θέση της.

Κατ’ αρχήν ο άρτος, που σπάνια στα τουριστικά νησιά να βρεις ψωμί της προκοπής. Στην Σκιάθο ο Φάνης Βελεντζάκος, δεύτερη γενιά αρτοποιός, φτιάνει ψωμιά με προζύμι, ψωμιά ζέας, αλλά και διάφορες πιο πολύκλοκες συνταγές!

Το βασικότερο όμως είναι ότι στα φαγητά του δρόμου, κύρια προσφέρει δικής του παραγωγής, τυρόπιτες, χορτόπιτες, κολοκυθόπιτες και ένα λιόψωμο που τρελαίνει τους αλλοδαπούς και ιδιαίτερα τους Ιταλούς. Φυσικά ξετρέλανε και μένα.

Αν θά ‘πρεπε κάποια ταβέρνα της Σκιάθου να βραβευτεί στους μεγάλους διαγωνισμούς με τα βραβεία Ελληνικής Κουζίνας αυτός θα ήταν δίχως το Αμφιλύκη. Αλλά δεν υπάρχει δικαιοσύνη σ’ αυτόν τον χώρο. Βέβαια ουδόλως νοιάζουν αυτά τον κυρ Χρήστο και την αδελφή του, που καθημερινά χειμώνα καλοκαίρι σερβίρουν αυθεντικές γεύσεις Σκιάθου, ό,τι πιο σκιαθίτικο υπάρχει στο νησί. Ό,τι ζαρζαβατικό σερβίρεται είναι από τα τριάντα στρέμματα κήπους με λαχανικά που διαθέτουν.

Το πάντρεμα ψαριών και θαλασσινών με λαχανικά είναι ο κορμός της Σκιαθίτικης κουζίνας.

Εδώ έχουμε σύβραση σφυρίδας με ντοματούλα.

Τα τσόφλια (έτσι λέγαν τα καραβιδοειδή και τους αστακούς οι Σκιαθίτες, γιατί δεν είχαν ψαχνό και δεν φτουράγαν) τα μαγειρεύαν κυρίως με λαχανικά. Εδώ ένα από τα ομορφότερα πιάτα της Αμφιλίκης Καραβίδες με κολοκυθάκια! Θεσπέσια ελαφριά και φινετσάτη γεύση!

Εδώ δοκιμάζει κανείς και τα καλαπόδια, τις σκιαθίτικες χορτόπιτες, που ονομάστηκαν έτσι μάλλον λόγω σχήματος.

Στο παλιό λιμάνι της Σκιάθου ο Καμπουρέλιας, ένα καφενείο-ουζερί-ταβερνάκι, βαστάει από το 1969, για όλες τις χρήσεις. Τα τελευταία δέκα χρόνια το λειτουργούν 2 Καρδιτσιώτες και σερβίρουν εξαιρετικούς μεζέδες και παρέχουν ιδιαίτερα φιλική εξυπηρέτηση.

Φάβα με σαρδέλα, γαύρος μαρινάτος, πατάτα οφτή και τυρί λιωμένο και ο σπουδαιότερος σκιαθίτικος μεζές, ψάρι στιφάδο (συναγρίδα, σφυρίδα αλλά και ροφό και πεσκανδρίτσα)!

Η σπυροειδής τυρόπιτα για την οποία οι δυό μεγάλοι λογοτέχνες Παπαδιαμάντης και Μωραϊτίνης ερίζαν μεταξύ τους, για τον τόπο προέλευσής της, Σκιάθος έλεγε ο ένας, Σκόπελος ο άλλος. Τελικά μάλλον κανείς τους δεν είχε δίκιο και η τυρόπιτα προέρχεται από την Αλόννησο, όπου εκεί όμως παρασκευάζεται στο τηγάνι.

Ένα καλοστημένο αισθητικά μαγαζί στο νέο λιμάνι είναι το Μπακάλικο που διαθέτει δυο ντόπιους νέους μάγειρες που παρουσιάζουν μια μεγάλη ποικλία μεζέδων.

Σουπιά με χόρτα και κρεμμυδάκι είναι ένα από τα πλέον αγαπημένα και τυπικά φαγητά της Σκιάθου.

Μια άγνωστη στους περισσότερους Σκιάθος, στον τομέα του φυσικού πλούτου αλλά και της γαστρονομίας, είναι έτοιμη να ανασκουμπωθεί και να δείξει με καμάρι την πραμάτεια της. Και δεν έχει να φοβηθεί τίποτα, αρκεί να σκύψει στη γαστρονομική παράδοση και να εμπνευστεί απ’ αυτήν. Η σκιαθίτικη γαστρονομία που μέχρι τώρα είναι στα αζήτητα των γαστροταξιδιωτών πολύ σύντομα μπορεί να κάνει την έκπληξη.

Και σύντομα θα έχετε εξαντλητική ενημέρωση για όλα τα καλούδια του νησιού, τους επαγγελματίες, το εξαίρετο οινοποιείο που στήνεται στην κορυφή του βουνού, για τα μέλια και φυσικά για ανεξερεύνητες συνταγές! Η Γαστρονομική Κοινότητα της Σκιάθου με την πρωτοβουλία του Δήμου της Σκιάθου και την υποστήριξη των συνειδητοποιημένων επαγγελματιών του νησιού, μόλις ξεκίνησε το έργο της.

ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΚΟΙΝΟΤΗΤΑ ΣΚΙΑΘΟΥ

Οι επαγγελματίες του ευρύτερου χώρου της γαστρονομίας της Σκιάθου (αγροτικός τομέας – μεταποίηση – εστίαση – φιλοξενία), με την υποστήριξη του Δήμου Σκιάθου, συνεργάζονται και δημιούργησαν την Γαστρονομική Κοινότητα της Σκιάθου. Στόχος τους είναι η καταγραφή και η ανάδειξη του γαστρονομικού πλούτου, καθώς και της ποιοτικής γαστρονομικής προσφοράς της Σκιάθου.

Η Γαστρονομική Κοινότητα της Σκιάθου είναι ένα σύστημα ανοικτό στο οποίο δύνανται να ενταχθούν όσοι ενδιαφέρονται και πληρούν τις προϋποθέσεις που απορρέουν από τους κανονισμούς του προγράμματος Γαστρονομικές Κοινότητες – Gastronomy and Wine Tourism. Τελικός σκοπός της δράσης είναι η ανάδειξη της Σκιάθου σε έναν τουριστικό προορισμό, όπου η γαστρονομία θα παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ταυτότητας και της πολιτιστικής φυσιογνωμίας του τόπου.

Το πρόγραμμα Γαστρονομικές Κοινότητες έχει την τιμή να τελεί υπό την αιγίδα του Ελληνικού Οργανισμού Τουρισμού.