Πατητήρια

Τα πατητήρια της Πάρου είναι πετρόκτιστα κτίσματα που χρησιμοποιούνται για το πάτημα των σταφυλιών και την παραγωγή του μούστου.

Ταξιδεύοντας στην ύπαιθρο της Πάρου, βρίσκονται διάσπαρτα μέσα στα κτήματα με τα αμπέλια και η σκοπιμότητα της ύπαρξής τους εκεί, οφείλεται στο ότι για τις οικιακές χρήσεις ήταν πλέον συμφέρον να μετατρέπεται επιτόπου το σταφύλι σε μούστο, γιατί η μεταφορά του μούστου μέσα σε τουλούμια (ασκούς από δέρμα κατσίκας) ήταν πιο εύκολη από το να μεταφέρονται τα σταφύλια σε καλάθια.

Η μορφή τους ήταν συνήθως ένα τετράγωνο σχήμα διαστάσεων 300 x 300 x 60 με σχήμα ανοικτής δεξαμενής. Ο πυθμένας ήταν ή κτισμένος με πλάκες είτε με πορσελάνη (θηραϊκή γη), και είχε μια μικρή κλίση που οδηγούσε το μούστο σε μιά έξοδο, απ’ όπου το υγρό έπεφτε στο πυθόλι, ένα χαμηλότερο άνοιγμα όπου τοποθετούντο δοχεία ή τενεκέδες για το υποδεχτούν, να το μεταφέρουν σε ασκούς που τους φόρτωναν σε ζώα και τα οδηγούσαν στα υπόγεια των σπιτιών, στα βαρέλια για να ζυμωθεί και να μετατραπεί σε κρασί.

Ο τρύγος τον Αύγουστο ήταν μέρα εργασίας, γιορτής και χαράς, όλης της οικογένειας για να μαζευτούν τα σταφύλια, και να πατηθούν τελετουργικά από μικρούς και μεγάλους.

Δυστυχώς, η εγκατάλειψη των πατητηριών – ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές -, προήλθε από την ερήμωση των αμπελιών, είτε από την μετατροπή τους σε άλλες καλλιέργειες.

Τα πατητήρια της Πάρου στις μέρες μας, πνιγμένα σε φρύγανα ή σε άλλες αγριάδες, αναπολούν τους τρύγους, τους μούστους, τα τουλούμια, τα τσαμπουνοτράγουδα, τα φαγοπότια, τα μεθύσια και θυμίζουν ποιότητες άλλων εποχών, λειτουργώντας έτσι ως ζωντανά μνημεία μιας ζωής, όπου η διατήρηση ενός οικογενειακού αμπελιού και η παραγωγή οικογενειακού κρασιού ήταν, εκτός από μια ανάγκη, κι ένα θέμα τιμής και περηφάνειας.